Shin Arahan

The Venerable Shin Arahan (formally known as Dhammadassī Mahāthera, ဓမ္မဒဿီ မဟာထေရ်; c. 1034 – 1115) held the esteemed position of Thathanabaing in Burma during the reign of the Pagan Kingdom from 1056 to 1115. Originating from the Thaton Kingdom, this monk served as the religious adviser to four Pagan kings, spanning from Anawrahta to Alaungsithu. He is acknowledged for converting Anawrahta to Theravada Buddhism and orchestrating the subsequent reformation of the Buddhist school across the kingdom.[2]: 149, 156, 166  Nevertheless, compelling evidence indicates that the early Theravada Buddhism under Shin Arahan’s influence in Pagan bore a significant Hindu impact compared to later, more orthodox standards. Approximately 75 years after Shin Arahan’s passing, the Buddhism of Pagan underwent realignment with the Mahavihara school of Ceylon, while his Conjeveram-Thaton school persevered for an additional 200 years before ultimately fading away.

Despite this, Shin Arahan’s conversion of Anawrahta remains a pivotal moment in the history of Theravada Buddhism. The wholehearted embrace by this influential king played a crucial role in stabilizing the Buddhist school, which had been facing challenges in South and Southeast Asia. The triumph of the Pagan Empire paved the way for the subsequent spread of the Buddhist school in mainland Southeast Asia during the 13th and 14th centuries.

Biography

Shin Arahan’s biography initially appeared in the Maha Yazawin chronicle of 1724 and was reiterated in the Hmannan Yazawin chronicle of 1832. Despite modern historians questioning the story’s accuracy, many continue to accept it as a genuine artifact of Burmese tradition.

Visit to Pagan

According to tradition, Shin Arahan, a Theravada Buddhist monk hailing from the Thaton Kingdom, possesses unclear origins. The Burmese chronicles suggest his birth from a Brahmin’s virgin wife, though he is commonly believed to be of Mon descent. When asked about his lineage, he neither affirmed nor denied Mon heritage, asserting instead his connection to the race of Buddha and his adherence to Buddha’s dhamma.

At the age of 22, Shin Arahan departed for the northern realm of Pagan due to discontent with the deteriorating state of Theravada Buddhism in Thaton and the growing influence of Hinduism. The Mon chronicles align with this narrative, suggesting that King Manuha of Thaton compromised with Hinduism, drawing criticism. In Pagan, the young monk encountered King Anawrahta and successfully converted him from his native Ari Buddhism to Theravada Buddhism. King Anawrahta had been discontented with the state of Buddhism in Pagan, particularly condemning the perceived moral degradation of Ari monks who engaged in evening meals, alcohol consumption, animal sacrifices, and a form of ius primae noctis.

This union proved to be a harmonious partnership. Shin Arahan discovered in Anawrahta a powerful ally capable of realizing his vision to purify the religion. Simultaneously, Anawrahta found in Theravada Buddhism a substitute to diminish the power of the clergy, and in Shin Arahan, a guide to assist in achieving this goal.

Religious Reforms

Commencing in 1056, Anawrahta, guided by Shin Arahan, initiated a series of religious reforms that spanned across his kingdom. The impetus for these reforms gained momentum following Pagan’s conquest of Thaton, which not only secured much-needed scriptures and clergy but also marked a pivotal moment for change. Shin Arahan curated these scriptures in the Tripitikataik library, a testament still visible in Pagan today.

Anawrahta’s first move involved dismantling the influence of the Ari monks. He boldly declared that his court would no longer honor those who refrained from offering their children to the priests. This proclamation emancipated those bound by the priests, leading to a diverse response. While some monks renounced their robes or embraced the new way, a majority, entrenched in power, resisted. Anawrahta’s response was decisive—he banished them in significant numbers, prompting many to seek refuge in Popa Hill and the Shan Hills. Notably, the Aris persisted, their descendants evolving into influential forest-dwelling monks, supported by royalty until the 16th century’s Ava period. Simultaneously, the practice of nat (spirit) worship endured, persisting into contemporary times.

Shin Arahan, discerning impurity in Thaton Buddhism, played a crucial role in rejuvenating a more orthodox Theravada Buddhism. He achieved this by inviting Buddhist scholars from neighboring regions to Pagan. Under his guidance, Anawrahta summoned scholars from the Mon lands, Ceylon, and even India, where Buddhist monks sought refuge from Muslim conquerors. This scholarly collaboration revitalized a more orthodox form of Theravada Buddhism.

Beyond intellectual pursuits, Shin Arahan oversaw the training of the sangha and the establishment of over a thousand monasteries across the kingdom, facilitating the widespread dissemination of the religion. His extensive travels, reaching as far as Tenasserim, underscored his commitment to spreading the teachings.

Upon the death of his royal patron Anawrahta in 1077, Shin Arahan’s reforms, initiated two decades earlier, remained entrenched. He continued as the religious adviser for the next three kings—Saw Lu, Kyansittha, and Alaungsithu—playing an active role in their coronation ceremonies.

Death

In the year 1115, during Alaungsithu’s reign in Pagan, Shin Arahan passed away at the age of 80 (81st year). Following his demise, his student Shin Panthagu assumed the role of primate.[12] A prophecy attributed to Shin Arahan foretells a spiritual journey through samsara in the next millennium, particularly relevant to the Mon ethnographic group during the British rule in Burma and the period of internal conflict in Myanmar.

Wareru

Wareru (Mon: ဝါရေဝ်ရောဝ်, Burmese: ဝါရီရူး, Burmese pronunciation: [wàɹíjú]; also known as Wagaru; 20 March 1253 – c. 14 January 1307) stands as the founding figure of the Martaban Kingdom, situated in modern-day Myanmar (Burma). Employing a strategic blend of diplomatic finesse and military prowess, he skillfully established a Mon-speaking polity in Lower Burma during the collapse of the Pagan Empire (Bagan Empire) in the 1280s. Despite Wareru’s assassination in 1307, his lineage continued to govern the kingdom until its decline in the mid-16th century.

Ascending from a commoner background, Wareru seized the governorship of Martaban (Mottama) in 1285. With the backing of the Sukhothai Kingdom, he boldly declared independence from Pagan in 1287. In 1295–1296, alongside his ally Tarabya, the self-proclaimed king of Pegu (Bago), Wareru decisively repelled a major invasion by Pagan. Subsequently eliminating Tarabya, he emerged as the sole ruler of three Mon-speaking provinces—Bassein, Pegu, and Martaban—around 1296. With his domain significantly expanded, Wareru sought and obtained recognition from Yuan China in 1298.

While Wareru’s ethnic background may have been Mon or Shan, his enduring legacy lies in establishing the sole Mon-speaking polity that endured beyond the 1290s. The success of the kingdom played a pivotal role in fostering the emergence of the Mon people as a cohesive ethnicity in the 14th and 15th centuries. Additionally, the legal code he commissioned—the Wareru Dhammathat—is one of Myanmar’s oldest extant dhammathats (legal treatises), exerting a profound influence on the legal codes of Burma and Siam until the 19th century.

Early Life

The prospective monarch entered the world as Ma Gadu (Mon: မဂဒူ; Burmese: မဂဒူး, Burmese pronunciation: [mə gədú]) on 20 March 1253 in Tagaw Wun village (near present-day Thaton in Mon State), born to humble peasant parents. His ancestral roots included the Mon, Shan, or a combination of both. Ma Gadu had a younger brother, Ma Gada, and a younger sister, Hnin U Yaing. The siblings spent their formative years in their native village, situated approximately 100 km north of the provincial capital of Martaban (present-day Mottama in Mon State), which was then a part of the Pagan Empire.

During the Sukhothai years,

At around the age of 19 (circa 1272), Gadu assumed control of his father’s trading venture with the Siamese kingdom of Sukhothai. Joining a convoy of approximately 30 merchants, he embarked on a journey to Sukhothai’s royal city. After a brief period, Gadu secured employment at the royal elephant stables in Sukhothai, steadily advancing to the position of Captain of the Stables by the onset of King Ram Khamhaeng’s reign in circa 1279. Impressed by Gadu’s capabilities, the new king honored him with the title Saw Di-Dan-Ri (စောဋိဋံရည်) or Saw Li-Lat-She (စောလီလပ်ရှဲ), fitting for an officer in his Household Corps.

According to Mon and Thai historical accounts, Gadu reciprocated by eloping with the king’s daughter. By 1281/82, he had developed a romantic relationship with Princess May Hnin Thwe-Da (Me Nang Soy-Dao; Thai: แม่นางสร้อยดาว, RTGS: Mae-nang Soidao; “Lady Soidao”). Taking advantage of the king’s absence on a military expedition in the south, the couple, accompanied by a considerable entourage of about 270 retainers and troops, fled to Tagaw Wun with a substantial amount of gold and silver. While George Cœdès dismisses this as a legend, Michael Aung-Thwin suggests that the elopement narrative might be a literary device connecting the early rulers of Martaban and Siam, raising doubts about its historical accuracy.

Rise to power

Chief of Donwun (1281–1285)

Upon returning to Tagaw Wun, Gadu and his troops assumed control of the village, eventually becoming its chief. Over the ensuing years, he transformed the village into a burgeoning town named Donwun, implementing fortifications for its defense. The growth in manpower may have been attributed to Mon-speaking refugees from Haribhunjaya, displaced by the actions of Tai king Mangrai. By the year 1284/85, Gadu, once a commoner, set his aspirations on the governance of Martaban itself.

This audacious move by a local chief reflected the diminishing influence of Pagan, whose forces struggled against Mongol invaders at that time. Vassal rulers across the country grew increasingly discontent, and Martaban’s governor, Aleimma, began contemplating rebellion.

Aleimma’s rebellion provided Gadu with an opportunity. When the governor sought support from his vassals, Gadu seized the chance, offering both his services and his troops. Additionally, he proposed a marriage alliance between the governor and his younger sister, with the wedding scheduled to take place at Donwun. However, this gesture was merely a ruse to lure the governor away from Martaban. Surprisingly, Aleimma fell for the plan and traveled to Donwun with a contingent of troops.

On the night of the wedding, taking advantage of the inebriation of Aleimma’s guards, Gadu’s men ambushed and assassinated the governor. This pivotal event occurred around January 11, 1285.

Rebel Ruler of Martaban (1285–1287)

Gadu proceeded to capture Martaban in an uprising that was part of a series of revolts against King Narathihapate of Pagan across the country. The king had already lost crucial support from key vassals, including his own sons who governed pivotal ports in Lower Burma (Prome, Dala, and Bassein). With his sons’ allegiance waning, King Narathihapate lacked the necessary military strength to suppress rebellions on all fronts. In the southern region, the king’s forces faced a formidable opponent in Pegu (Bago), led by the warlord Akhamaman. The attempts to seize the town in 1285–86 were unsuccessful on both occasions.

Meanwhile, Gadu solidified his rule over the Martaban province. Initially, he reconstructed the fortifications of Martaban and subsequently conquered Kampalani, a small Shan state believed to be in present-day Kayin State, whose chief had resisted submission. Following the subjugation of Kampalani, other chiefs fell into line. Concerned about the threat from Pagan, Gadu sought the support of his father-in-law. By 1287, a diplomatic mission led by his minister Laik-Gi successfully secured the backing of King Ram Khamhaeng of Sukhothai. The king of Sukhothai recognized Gadu as a vassal king and bestowed upon him the royal title of “Chao Fa Rua” (Thai: เจ้าฟ้ารั่ว, “Lord Fa Rua”), also known as “Binnya Waru” in Burmese and Smim Warow in Mon.

On January 30, 1287, Gadu declared himself the king of Martaban, with the coronation ceremony held around April 5, 1287. His royal title later became known in Mon as Wareru. Pagan did not respond to the declaration, as the empire was in its final stages. The empire formally collapsed on July 1, 1287, when the king was assassinated by his son, Prince Thihathu of Prome. This event marked the beginning of a two-year interregnum.

Shin Sawbu

Shin Sawbu (Burmese: ရှင်စောပု, pronounced [ʃɪ̀ɰ̃ sɔ́ bṵ]; Mon: မိစဴဗု; 1394–1471) ruled as the queen regnant of Hanthawaddy from 1454 to 1471. Also known as Binnya Thau (Mon: ဨကရာဇ်ဗြဴဗညာထဝ်), or Old Queen in Mon, Queen Shin Sawbu is renowned, along with Queen Jamadevi of Haripunjaya, as one of the few queens who held power in mainland Southeast Asia.

Early Life

Shin Sawbu, the sole daughter of the Mon King Razadarit, was born on 11 February 1394 to the junior queen Thuddhamaya. Initially named Vihāradevī (meaning ‘queen of the monastery’ in Sanskrit and Pali), she married Binnya Bwe (Smin Chesao), Razadarit’s nephew, at the age of 20. Together, they had a son, Binnya Waru, and two daughters, Netaka Taw and Netaka Thin. Unfortunately, her husband passed away when she was only 25.

Residence at Ava

Following the death of her father, King Razadarit, in 1421, Binnya Dhammaraza, the king’s eldest son, ascended the throne. However, his younger brothers, Binnya Ran and Binnya Kyan, rebelled. In 1423, by the invitation of Binnya Kyan, King Thihathu of Ava intervened with an army. Binnya Dhammaraza reconciled with his brothers, making Binnya Ran the crown prince and assigning him the Irrawaddy delta’s governorship, while Binnya Kyan became the governor of Martaban. As a symbol of peace, Crown Prince Binnya Ran presented his sister Shin Sawbu to Thihathu, who, in return, offered a princess of Ava to marry Binnya Ran in December 1423.

At the time of her arrival in Ava, Shin Sawbu was 29, a widow, and a mother to a son and two daughters. Though residing in Ava for four years, she did not bear any more children. King Thihathu held a fondness for her, but his demise during a military expedition in the north in 1425 marked a turning point. Shin Sawbu continued to stay in Ava for four more years. During her residence, she became the patron of two Mon monks, Dhammanyana and Pitakahara, residing at the Ariyadhaza monastery near Sagaing. In 1429, at the age of 35, she managed to escape with the assistance of her Mon monk preceptors and returned to Pegu along with them.

Reign in Pegu

Upon the depletion of all eligible heirs in Pegu’s male line of succession, Shin Sawbu assumed the throne as queen in early 1454. Prior to her reign, two of her brothers, Binnya Dhammayaza and Banya Ran I, as well as her son, Binnya Waru, had previously ruled as kings of Pegu.

In 1457, shortly after her ascent, the Buddhist world commemorated the two-thousandth anniversary of the Buddha’s Paranirvana, marked in Southeast Asia as the year 543 BCE.

After approximately seven years of ruling Pegu, she chose to abdicate in 1460, relocating from Pegu to Dagon, where she sought a life of religious dedication near the Shwedagon Pagoda.

Shin Sawbu designated a monk, Pitakahara, who played a crucial role in her escape from Ava, as her successor on the Pegu throne. Bestowed with the titles Punnaraja and Dhammazedi, Pitakahara became her son-in-law, marrying her younger daughter Mipakathin and proving a fitting heir to the throne.

Reign in Dagon

Residing in Dagon adjacent to the Shwedagon Pagoda until her passing in 1471, Shin Sawbu continued to wear a crown even after her relocation.

The transition of power from Shin Sawbu to Dhammazedi, who assumed the title Ramadhipati in 1457, is commemorated in a Mon-language inscription.

In Dagon, the queen dedicated herself to the Shwedagon Pagoda, expanding its platform with stone paving, erecting stone posts and lamps, and extending the glebe lands supporting the pagoda to Danok. Notably, Shin Sawbu’s actions followed a pattern of multiples of four in various aspects, including umbrellas, alms-bowls, vessels, and daily offerings.

Furthermore, she covered the Shwedagon Pagoda with her own weight in gold (25 viss), transformed into gold leaf. The inhabitants of Dagon contributed 5,000 viss of bronze to the pagoda in support of her endeavors.

Inscriptions in Stone

Shin Sawbu’s reign is documented through three stone inscriptions. The first, known as Kyaikmaraw I, commemorates a land dedication. On 25 September 1455, Queen Shin Sawbu dedicated land to the Kyaikmaraw Pagoda, which she had constructed. The inscription details the offering of jewels, precious items, and the revenues of a place called “Tko’ Mbon” to the Moh Smin (Royal Promontory) Pagoda near Martaban at Myatheindan. The second part of the inscription imparts blessings for those paying homage to the pagoda and extensively references Buddhist scriptures. The third part outlines the torments of hell. This inscription is linguistically, religiously, and historically rich, with Burmese linguistic influences and the use of the Tai language term “caw” or “chao,” meaning “lord,” possibly due to the title given to the Wareru dynasty by the Thai king.

Mon Folk Traditions

In the late nineteenth century, some Mons reportedly viewed British Queen Victoria as the reincarnation of Shin Sawbu.

Regarding the selection of a successor, after just seven years of rule, Queen Shin Sawbu decided to abdicate. She devised a method involving two monks who had accompanied her during her time in Ava. The chosen successor was determined by concealing a pahso (layman’s dress) and little models of the five regalia in one of their bowls. The monk, Dhammazedi, to whom the fateful bowl fell, left the sacred order, married her daughter, and assumed the government. The other monk, in disappointment, aroused suspicion and was executed. Though some initially resented the choice, they became reconciled due to Dhammazedi’s high character. An alternative story involves the governor of Pathein, Binnya Ein, Shin Sawbu’s son-in-law, rebelling because he was not appointed king ahead of Dhammazedi, which ended in his poisoning.

Baña Thau – “Old Queen”

The term “Baña Thau,” meaning “Old Queen” in the Mon language, originated from an incident during Shin Sawbu’s city procession. Upon hearing an old man’s disrespectful comments, she humbly accepted it as a sign from heaven and adopted the title “The Old Queen.” Another Mon history, Nidana Ramadhipati Katha, presents an alternative story, claiming that Baña Thau was ruling in Pegu as queen when she was abducted and brought to Ava, where she became chief queen.

Dispute over Reign Duration

There exists a divergence of opinions regarding the duration of Shin Sawbu’s reign. While some assert that she ruled for seven years, others contend that her reign extended to seventeen years. An alternative hypothesis, put forth by Shorto, suggests the possibility of a joint rule with Dhammazedi. Guillon goes further, proposing that Sawbu and Dhammazedi jointly governed, with Dhammazedi presiding over Pegu and Shin Sawbu overseeing Dagon. Notably, Dagon had long been the traditional domain of Mon queens.

Palace and Burial Sites

Furnival proposed that the remnants of “the ramparts of Shin Sawbu’s residence at Dagon” coincided with the colonial-era “bunkers of the golf course near the Prome Road.” However, conflicting views argue that these ruins actually represent a wall constructed in 1841.

The stupa housing Shin Sawbu’s remains is believed to be situated in a monastery within Sanchaung Township in modern-day Yangon, close to the Shwedagon Pagoda. This monastery, formerly named the Shin Sawbu Tomb Monastery, is positioned west of Pyay Road (Prome Road) on Shin Saw Pu Road (Windsor Road).

Binnya Dala

Agga Maha Thenapati Binnya Dala

Agga Maha Thenapati Binnya Dala (Burmese: အဂ္ဂမဟာသေနာပတိ ဗညားဒလ, pronounced [ʔɛʔɡa̰ məhà θènàpətḭ bəɲá dəla̰]), also spelled Banya Dala, lived from 1518 to 1573 and was a prominent Burmese statesman, general, and writer-scholar during the reign of King Bayinnaung of the Toungoo Dynasty. Serving as the king’s most trusted adviser and general, he played a pivotal role in the expansion, defense, and administration of the Toungoo Empire from the 1550s until his fall from favor in 1573. Binnya Dala supervised the reconstruction of Pegu between 1565 and 1568 and is renowned for his literary contributions, notably the Razadarit Ayedawbon, the earliest surviving chronicle of the Mon people. His life concluded in exile after an unsuccessful attempt to reclaim Lan Xang.

Early Life and Career

While limited information is available about his early life, it is known that Binnya Dala, born in 1518/1519 (880 ME), belonged to the ethnic Mon community within the Hanthawaddy Kingdom. His original birth name remains unknown, as “Binnya Dala” denoted a senior title within the Hanthawaddy, Toungoo, and Restored Hanthawaddy courts. Despite the lack of specific details, his later literary works indicated a high level of education, fluency in both Mon and Burmese languages, and proficiency in various roles.

Binnya Dala likely commenced his career as a junior-to-mid-level officer in the service of King Takayutpi of Hanthawaddy in the late 1530s. By the mid-1550s, he assumed senior ministerial and military leadership roles under King Tabinshwehti of the Toungoo Dynasty, confirmed by his notable involvement in the expulsion of the Confederation of Shan States forces from Singu in 1555, alongside three other Toungoo commanders.

Rapid Ascension (1556–1559)

Binnya Dala’s ascent to the upper echelons of Toungoo command unfolded swiftly. By 1556, he held a ministerial position at the court in Pegu, where deliberations on the approach to the cis-Salween Shan states were underway. While alternative, incremental strategies were being suggested, Binnya Dala proposed an audacious plan: amass a formidable military force and engage all states simultaneously. Known for his practical demeanor, he successfully convinced the initially hesitant court and King Bayinnaung.

In 1557, Bayinnaung’s formidable forces swept through, prompting the swift submission of all non-Chinese cis-Salween states with minimal resistance. This decisive victory allowed Bayinnaung to exert control over a vast territory, spanning from the Patkai range at the Assamese border in the northwest to Mohnyin and Mogaung in the north, and extending to Momeik, Thibaw in the northeast, and Mone in the east.

Binnya Dala’s triumph earned him the king’s favor. In November 1557, Bayinnaung heeded Binnya Dala’s counsel, dismissing Crown Prince Nanda’s proposal to acquire neighboring Chinese vassal Shan states in the north. Instead, upon the advice of Binnya Payan and Binnya Dala, the king chose to launch an attack on the kingdom of Lan Na. After successfully acquiring Lan Na in April 1558, the king entrusted Binnya Dala and Binnya Set with overseeing Chiang Mai.

However, their thousand-man garrison faced challenges in preventing the occupation of eastern Lan Na provinces by King Setthathirath of Lan Xang, a former monarch of Lan Na seeking to reclaim his throne. It wasn’t until November 1558 that reinforcements arrived, allowing Binnya Dala and Binnya Set to drive out Lan Xang forces later in the year.

Chief Minister-General (1559–1573)

Recognizing Binnya Dala’s exceptional intellect, adaptability, and battlefield prowess, King Bayinnaung summoned him back from Chiang Mai in 1559 and appointed him as his primary adviser, general, and administrator. The esteemed general’s inaugural role as commander-in-chief involved leading the invasion of Manipur, with Binnya Law and Binnya Set as his deputies. Departing from Pegu on 2 December 1559, the trio commanded a formidable invasion force comprising 10,000 troops, 500 horses, 30 elephants, and 50 ships, primarily sourced from Upper Burma and the Shan states. The Burmese forces encountered minimal resistance in Manipur, securing the allegiance of the local raja, and returned to Pegu on 27 May 1560.

Following the success in Manipur, Binnya Dala assumed responsibility for intelligence operations monitoring Siam’s defensive preparations. In 1562, he proposed reducing the trans-Salween Shan states to fortify the rear before embarking on the Siam campaign. Binnya Dala meticulously devised invasion plans and actively participated in the four-pronged invasion that successfully acquired the states in March/April 1563.

Upon his return to the capital, Binnya Dala continued war preparations and, in July 1563, composed Bayinnaung’s ultimatum to King Maha Chakkraphat of Siam, demanding submission. Unsurprisingly, the Siamese king refused. Despite internal dissent at the Toungoo court, Binnya Dala, after reviewing intelligence reports, advocated proceeding with the invasion. His strategic brilliance was evident in the unconventional battle plan, likened to “clipping the wings of a bird.” Executing this plan, five Burmese armies seized peripheral regions in north-central Siam (Sukhothai, Phitsanulok, and Sawankhalok) and the western littoral of the Tenasserim coast before converging on Ayutthaya. This strategic maneuver compelled the Siamese king to surrender in February 1564.

While instrumental in the acquisition of Lan Xang, the triumph proved short-lived. In January 1565, Crown Prince Nanda’s army effortlessly captured Vientiane, the capital of Lan Xang. However, King Setthathirath managed to escape, leading Nanda and Binnya Dala in pursuit. Despite their efforts, the renegade king eluded capture, remaining active in the countryside and eventually reclaiming Vientiane three years later.

Rebuilding Pegu (1565–1568)

In August 1565, Binnya Dala returned to Pegu (Bago), still bearing the scars of a serious rebellion earlier in the year that had left the city in ashes. Tasked by the king to oversee the reconstruction of both the capital and the palace, Binnya Dala led a construction effort lasting over two years. The revitalized capital featured 20 gates, each named after the vassal responsible for its construction. Each gate boasted a gilded two-tier pyatthat and ornate gilded wooden doors. When the Kanbawzathadi Palace was officially inaugurated on 16 March 1568, King Bayinnaung honored Binnya Dala with a prominent position in the elaborate ceremony, recognizing his pivotal role in the reconstruction.

Reconquest of Ayutthaya (1568–1569) and Lan Xang (1569–1570)

Binnya Dala was once again summoned to duty in 1568 when both Lan Xang and Siam revolted. Although officially designated as Nanda’s deputy, he became the king’s trusted adviser during this tumultuous period. In response to the threat posed by a Lan Xang army attempting to break the siege of Ayutthaya, Binnya Dala devised a plan to strategically position the numerically superior Burmese forces. Entrusted with leading the siege, he held command as the king departed with half the army to confront the Lan Xang forces. On 8 May 1569, Bayinnaung decisively defeated Setthathirath northeast of the city, effectively eliminating Lan Xang as a hindrance to the ongoing siege.

Following Ayutthaya’s fall, in October 1569, King Bayinnaung personally led a dual-pronged invasion of Lan Xang. Setthathirath, reverting to guerrilla warfare, retreated to the jungle. The Burmese armies spent months searching the Lan Xang countryside, facing challenges of starvation and exhausting marches. With Setthathirath elusive and many Burmese troops succumbing to hardships, Binnya Dala took on the difficult task of advising the king to halt the search in April 1570. Following Binnya Dala’s counsel, Bayinnaung reluctantly agreed, and very few soldiers from the original armies survived to return home.

Final Expedition in Lan Xang (1572–1573)

The period of tranquility proved short-lived. In early 1572, Setthathirath overran the Burmese garrison at Vientiane, resulting in the Lan Xang king’s demise. Seizing the throne, a senior minister and general named Sen Soulintha surprised the Toungoo court by refusing to submit. Advising the king at Pegu, Binnya Dala expressed skepticism about Soulintha’s acceptance as king by the Lan Xang court due to his non-royal status. He recommended a small expedition to remove the pretender, a suggestion that gained the king and the court’s concurrence. Bayinnaung appointed Binnya Dala to lead the campaign.

In late 1572, Binnya Dala, now bearing the title Agga Maha Thenapati, embarked on the expedition with 2000 troops. Additional forces from Lan Na and Siam were also set to march towards Vientiane, though the opposition had been underestimated. Soulintha, a former general, strategically placed forts along the border to hinder the union of the three Burmese armies. Binnya Dala’s progress was impeded for two months at a fort, and with no updates from the other two armies, he had no choice but to retreat.

The king, known for his intolerance of failure, was infuriated by Binnya Dala’s perceived setback. Once the king’s favored general, Binnya Dala was swiftly sent into exile in central Siam with just five attendants.

Death

This marked the final encounter between the king and Binnya Dala, a principal officer with whom the king had established a profound “thwethauk blood-bond,” a sacred brotherhood akin to a round table. In an earlier memoir, Binnya Dala and his comrades, regardless of their Shan, Mon, or Burman backgrounds, had pledged their readiness to lay down their lives for the king.

Soon after arriving at the remote, malaria-infested outpost, Binnya Dala fell seriously ill. Concerned for his well-being, King Maha Thammarachathirat of Siam relocated him to the larger town of Kamphaeng Phet, five months into the exile, seeking permission from Pegu. Although Bayinnaung granted approval, it proved too late. The loyal thwethauk blood brother, instrumental in winning numerous battles, passed away approximately a month after the transfer to Kamphaeng Phet.

နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်

သၟာပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်

နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ဝွံ မဒှ်ကောန် ဝဏ္ဏကျဝ်ထေန် နာဲဖိုဝ်လှ (အ္စာဂဥုဲ) ကေုာံ မိကျေနု တံတုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ် (၁၉၀၅) နဝ်ဝေန်ဗာ (၁၈) က္တဵုဒှ်မၞိဟ်ရ။ ဌာန်ဇာတိက္တဵုဒှ်မၞိဟ်ဂှ် ခရိုၚ်ဍုၚ်ပြန် ဍုၚ်တိုၚ်ထဝ် (ယှိုယ်တိုၚ်)မဒှ်ရ၊ ပရေၚ်ပညာဂှ် ညးတုဲလဝ် ဘာသာဥပဒေတုဲ ကလိဂွံလဝ်တဆိပ် (B.A,B.L) ဝိဇ္ဇာကီုရ၊ မိမၜါ ၜိုန်ရဒှ်မံၚ်ဂကူမန်ကီုလေဝ် နူဘဝဍောတ်တ်တေံ ဟိုတ်နူဟွံဂွံမံၚ်လဝ် အကြာဗွဳဗွိုၚ်ဂကူကောန်မန်တုဲ ဟီုအရဝ်မန်ဟွံလေပ်ရ၊ အယုက်ဇၞော်ဂေါဝ်တိုန်တုဲ လုပ်ကၠောန်ကမၠောန် အကြာဂကူမန်တုဲမှ လ္ၚတ်ကၠိုဟ်ခၠၚ်လေပ်ကၠုၚ်အရေဝ် မန်ခိုဟ်ဟ်ကီုရ၊ မဇညးၜိုန်ရဒှ်မံၚ် ဘာသာခရေတ်ယှာန်ကီုလေဝ် ကောန်ဂကူမန်တံဗွဲမဂၠိုၚ် ဟိုတ်နူ ဒှ်မံၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာတုဲ ကာလညးအာကၠုၚ်အကြာ ခမဳသၚ်တံမ္ဂး အောပ်မာဇအ်သဝ် ပၚ်တဲဗွဲမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴလေပ်ကီုရ။ သမ္ဘာညးဒှ် ဂကူကရေၚ်မွဲတၠတုဲ နူကဵုအိန်ထံၚ်ညးတံညးၜါ ဟွံကလိဂွံကောန်ဇာတ်ဂမၠိုၚ်ရ။

ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၃၉ တၞဟ်နသ္ဂောံသၠုၚ်ပ္တိုန် အသိၚ်ဍာ်ဒကေဝ် လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန် ရန်တၟံတုဲ အပ္ဍဲကဵု ညးမအာက္ဍိုပ်ဒက်ပ္တန်ပ္တိုန်ဂကောံမန်ဂှ် ညးပါလုပ်လၟိဟ်မွဲတၠကီုရ။ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ဝွံ ဒှ်အ္စာတက္ကသဵု ပ္ဍဲဍုၚ်လ္ဂုၚ်မွဲတၠတုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ဗိုလ်အံၚ်သာန် ကေုာံ ဥုညိုဝ်မြ တံဝွံ ဒှ်ကောန်ကွး နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ရောၚ်။ သွက်ကၟိန်ဍုၚ်သ္ဂောံကလိဂွံဗၠးၜးမာန်ဂှ် အပ္ဍဲကဵုဂကောံကောန်ကွးဘာမချဳဓရာၚ်မံၚ်တံဂှ် အလဵုဇကုညး ကဵုကၠုၚ်ဇြဟတ်တုဲ ၜိုန်ရအလဵုသဳအၚ်္ဂလိက်တံ ကော်ကဵုတဆိပ် ( ICS ) ကီုလေဝ် ညးတးပါဲကၠေံရ၊ ၁၉၄၅ ဂိတုမါတ် ဂှ် အပ္ဍဲအရာမပ္တိတ်ဇြဟတ် သွက်သ္ဂောံကလိဂွံဗၠးၜး အပ္ဍဲကဵုညးမအာက္ဍိုပ် အခိၚ်ကါလဒက် ပ္တန်ဗော် ( ဖသပလ) ဂှ် အလဵုဇကုညးပါလုပ်လၟိဟ်မွဲတၠကီုရ၊

တၞဟ်နဒက်ပ္တန်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သွက်ကောန်ဂကူမန်ဂမၠိုၚ် ရန်တၟအ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၄၅) ဂိတု နဝ်ဝေန်ဗာ (၉) ဂှ် နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် အာက္ဍိုပ်တုဲ စဒက်ပ္တန်ကၠုၚ်ဂကောံမန် ပ္ဍဲဘာမန် အရာပ်ဗဟာန် ဂၠံၚ်ယေတာယှေရ။ ဒက်ပ္တန် ဗော်တုဲ ပံၚ်တောဲကဵုဗော်(ဖသပလ)ရ၊ ပံၚ်တောဲကဵုဗော် ဖသပလတုဲ လုပ်အာပေါဲဗ္တိုက်မ္ဂး ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ကလိဂွံဗၠးၜးမ္ဂး မန်လေဝ်ကလိဂွံဗၠးကီုရောၚ် ညးရန်တၟံလဝ်သာ်ဝွံရ။

စပ္တံနူအခိၚ်ဝွံတုဲ အပ္ဍဲအကြာဗွဳဗွိုၚ်မဟာဇန်ကောန်ဂကူမန် ကမၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကဵုကောန်ဂကူမန် စဒှ်ကၠုၚ်နူ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် (မွန်နိုင်းငံရေးအစ နိုင်ဖိုးချိုးက) ဟီုဂးစၟတ်သမ္တီကၠုၚ်အိုတ်ရ။

ဒက်ပ္တန်ဗော်တုဲ သွက်ဂွံမ္ဒးကၠောန်အာကမၠောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ပရေၚ်သာသနာ၊ ပရေၚ်မံၚ်စံၚ် ဆေၚ်စပ်ကဵုကောန်ဂကူမန်နာနာသာ်တံ ဒးပလေဝ်ပလေတ်အာရောၚ် စွံလဝ်ရန်တၟံနွံရ။

ညးတာလျိုၚ်ဂကောံဂမၠိုၚ်

(၁) မန်ဖိုဝ်ချိုဝ် – ဥက္ကဌ

(၂) မန်ဥုတာန် – ညးအုပ်ကာ

(၃) နိုၚ်ကျဝ်လှ (အ္စာသဝ်) – ဘဏ္ဍာ

(၄) ဥုအုံဖေ (မိကလုံ) – စၟတ်စရၚ်

(၅) မန်ထောန်ယေန် – တြးဝါဒ ကေုာံ စန္ဒက်

(၆) နိုၚ်ဆာန်မန် – တြးဝါဒ ကေုာံ စန္ဒက်

(၇) ဥုမံၚ်ကျဳ – ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ

(၈) ဥုသာန်ညောအ် – ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ

(၉) ဥုယှိုယ်ကျိုၚ် – ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ

(၁၀) ဥုဘချေတ် (မတ်မလီု) – ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ

(၁၁) ဥုဘတွေန်(ကအ်နှာတ်) – ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ

(၁၂) မန်ချစ်ဖေ – ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ

(၁၃) ဥုကျဝ်ဝေန်  – ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ

(၁၄) ဥုထောန်အံၚ် – ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ

ပ္ဍဲလက်ထက် ဗိုလ်အံၚ်ဆာန် ဒှ်မံၚ်ဥက္ကဌ ပ္ဍဲဗော်ဖသပလ သၞာံ ၁၉၄၅ ဂိတု ဒဳဇြေန်ဗာ ဂှ် နူကဵုဗော်သွးရာမည   နာဲဖဵုချိုဝ် နာဲမန်တာန်တံ ဆက်ကေတ်မံၚ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲဗော်ဖသပလရ။ အပ္ဍဲအခိၚ်ကါလဏံဝွံ ဗော်သွးမန်ရာမည   ဝွံ နဒဒှ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မွဲဟွံသေၚ် ဗော်ဖသပလ စွံစိုတ်တုဲ နဒဒှ်ဂကောံမဟာဇန်သာမညဟေၚ် ညးတံ ဆက်ဆောံရ။

ဗီုတ္ၚဲကောန်ဂကူမန်က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်

ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၄၆ ဂိတုဒဳဇြေန်ဗာ နူစၟတ်တ္ၚဲ ၂ကဵု၃ ဂှ် စှ်ေစန်ဒက်စိုပ်ဍုၚ်ကျာ်ခမဳ ကွာန်ပ္ၚတံတုဲ ကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ် ပေါဲကောဓရီုဇၞော်မွဲမာန်ရ၊ နူကဵုပေါဲကောံဓရီုဇၞော်ဂှ် ထပ်ရုဲစှ်ပတိုန် ညးတာလျိုၚ်တၟိတုဲ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ဂှ် ဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်ကေတ် နဒဒှ် ဥက္ကဌပၠန်ရ။

နူကဵုပေါဲကောဓရီုဇၞော်ဂှ်

၁၊ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် သာသနာ ၁၁၁၆ ဂိတုမာ်မွဲစွေက် သာမလ ကေုာံ ဝိမလ ကောကဵုဒေံတံညးၜါ ဂွံအရီုဗၚ်နူကဵု သၟိၚ်အိန်တုဲ ဒက်ပတန်ကၠုၚ်ဍုၚ်ဟံသာဝတဳရ၊ ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵုစၟတ်တ္ၚဲဝွံတုဲ ဇၟာပ်ပ်စိုပ်ဂိတုမာ်မွဲစွေက်ဂှ် သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်မာန် ဂွံလဝ်တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ရ။

၂၊ စပ်အခိၚ်ပေါဲရုဲမာဲ သွက်ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ဂွံကဵုမာဲအမါတ်စၞးကောန်ဂကူမာန်  ယဝ်ရဗော်ဖသပလတံ ဟွံပါ်ကဵု ထၟာဲဆန္ဒမာဲ တၞဟ်ခြာမ္ဂး သွက်ဂွံထ္ၜးအာဆန္ဒမာန်ဂှ် ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ပ္ဍဲပေါဲကောဓရီုဇၞော်ရ။

လက်ထက်ဏံဂှ် နာဲဖဵုချိုဝ်ဝွံ ညးနွံမံၚ်အပ္ဍဲသၟဝ်ဗော်ဖသပလ အဃောညးကေတ်မံၚ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲရးတၞၚ်သဳ တေံရ။

ပ္ဍဲ ၁၉၄၇ ( ၁၃၀၉ ဂိတုကထိုန် ၄စွေက်) ကျာ်ဇၞော်ကုသလ၊ အ္စာဖဝ်ချဵု (က) အ္စာနာဲဖန်ဆာန်၊ နာဲဆာန်မည်၊ နာဲမည်သာန်၊ သီုဂကောံ စှ်ေအာတ္ကအ်ခၟိုၚ် နူကွာန်ကၟာဝက် နာဲထဝ်အး၊ နာဲပျုၚ်၊  နာဲဖဝ်စိၚ်(က)နာဲမၞိက်ရတ် ကောံညးသ္ကအ် ပ္ဍဲသ္ၚိနာဲဒဝ်အံၚ် ကွာန်ဝါဍောတ်တုဲ ကောံအာသဳကၠဳ ပ္ဍဲရုၚ်ပေါဲရုပ်ဒမျိုၚ် ဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ဂိတုမာ်မွဲစွေက် ( ၁၉၄၈ တ္ၚဲဗၠးၜး ကၟိန်ဍုၚ်တုဲ  ၂၁ တ္ၚဲ)။

ကၠောန်ဗဒှ် သဘၚ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ပ္ဍဲဘာယျေတာယှေ ဒ္စါံဝါ၊ ဘာကျာ်ဩဳမန်ၜါဝါတုဲ ၊ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ်  ၁၃၂၀သၞာံ မရနုက်ကဵု ၁၂ ဝါဂှ် တိတ်ကၠောန်ပ္ဍဲမ္ၚး ဂၠးတိဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ။

ပ္ဍဲကဵု ၁၉၄၇ ဂိတု ဨဗြဳ သ္ပပေါဲရုဲမာဲ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ သွက်ကောန်ဂကူမန်တံ  အပိုၚ်ခြာတိဍာ်စုတ်မာဲ၊ အမာတ်မန် တၞဟ်ခြာညံၚ်သ္ဂောံကလိဂွံမာန် ညးအာတ်မိက်ကၠုၚ်ရ၊ ဟိုတ်နူကဵု ဗော်(ဖသပလ) တံဟွံဒုၚ်တဲတုဲ ညးထ္ၜး ကၠုၚ်ဆန္ဒ ကဵုပေါဲရုဲမာဲဂှ်ရ၊ နူကဵုပွမပံၚ်တောဲကဵုဗော် (ဖသပလ)ဂှ် ညးဒေါံဇူထောံရ။

ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၄၈ ဂိတု ဂျုၚ်လာဲဂှ်  ကရေၚ် ကဵုဒပ်ပၞာန်အလဵုသဳတံ စက္တဵုဒှ် ပေါဲဗ္တိုက်တုဲ သ္ပဟိုတ်နူ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် ကဵုလဝ်အရီုဗၚ်နွံတုဲ ညးဒးဒုၚ်ရပ်ထိၚ်ထောံကဵုအလဵုအသဳတံရ၊ အပ္ဍဲ ၁၉၄၉ လ္ပာ်အိုတ်ဂှ် ညးတိတ်ဗၠးကၠုၚ်ရ။

အပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၅၁ ပေါဲကောံဓရီုပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဂၠးတိ မကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဟနွောဲ ကၟိန်ဍုၚ်ဗဳယေပ်ဏာံဂှ် မၞိဟ်စၞးကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်တိုန်စိုပ်ရ။ ပေါဲကောံဓရီုတုဲ ဂွံအခေါၚ်အာလ္ၚတ်ဗဵုဝေၚ် ဍုၚ်ကြုက် ဍုၚ်ဟာန္နရဳ တံရ။

ပ္ဍဲ၁၉၅၅ဂှ် နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်အာက္ဍိုပ်တုဲ ဂကောံဗော်သွးမန်ရာမည က္တဵုဒှ်ဒစဵုဒစးကဵုဗော်အလဵုသဳတံရ။ ပံၚ်တောဲ ကဵုဗော်ညဳသၟဟ်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ (ပမညတ) တံတုဲ ရေၚ်တၠုၚ်ကၠောန်ကၠုၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရ။ အပ္ဍဲသၞာံဝွံဟေၚ် စဒက်ပတန်လဝ်ဗော်ညဳသၟဟ်ဂကူမန် ( Mon National United Front)  တုဲ နဒဒှ် ဥက္ကဌမွဲ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် ရေၚ်တၠုၚ်ဂိုတ်ဂ္စါန်ကၠုၚ် ပရေၚ်ဂကူရောၚ်။

လက္ကရဴဏံ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၅၇ နူကဵုဗော်သွးမန်ရာမည နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ဝွံ ကေုာံ ဒပ်ပၠတရဴမန် ကၠောန်ဗဒှ် ကောံဓရီုဇၞော်ပ္ဍဲၝောံခန်နဳသ္ဗာတုဲ သွက်သ္ဂောံကလိဂွံ တွဵုရးမန် အာတ်မိက်ကၠုၚ် အလဵုသဳဖသပလတံရ။

ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲ ၁၉၆၀ ဂိတု ဖေဖဝ်ဝါရဳဂှ် နာဲဖဝ်ချိုဝ်လုပ်ဒုၚ်ရုဲမာဲ ပ္ဍဲဒေသဍုၚ်ရေဝ်တုဲ ညးဇၞးအာမာဲ ပိုတ်တ်သ္ကုတ်တ်ရ။ ပ္ဍဲသၞာံ၁၉၆၂ ဂိတု ဖေဖဝ်ဝါရဳ ဂှ် နုက်တိတ်နူကဵု ဂကောံ (ပမညတ)ရ။ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၆၄ ဂိတု မါတ် ၂၈ ဂှ် ချူသၞောဝ်စဵုဒၞါဂကူ သၞာံ ၁၉၆၄ တုဲ ဗော်မန်တံကီု ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂကူတၞဟ်သ္အာၚ်တံကီု ဒးဒုၚ်ရုပ်သီပလီုထောံဖအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၆၈ လက်ထက် ဗိုလ်နေဝေန် အုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ဂှ် ပၞောဝ်ကဵုမၞိဟ်ကဵု ကသပ် (၃၃)တၠဂှ် နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ပါမွဲတၠတုဲ၊ လက်ထက် ဗိုလ်သာန်ယု ဒှ်ဥက္ကဌ အပ္ဍဲဗော်ဖသပလ ပ္ဍဲသၞာံ ( ၀၉၊၂၅၊၁၉၇၁)ဂှ် ပၞောဝ်ကဵုကောန်ဂကောံ (၉၇)တၠ ပါလုပ်လၟိဟ် မွဲတၠကီုရ။

တၞဟ်နဂွံချူသၞောဝ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် အပ္ဍဲဂကောံညးမချဳဓရာၚ် သွက်ဂွံဒက်ပတန် ကမ္မရှေန်ဂှ် နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် ပါလုပ် လၟိဟ်မွဲတၠကီုရ။

နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ဝွံ မွဲဒမြိပ်ခေတ်တၠအဝဵုပၞါန် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ညံၚ်သ္ဂောံကလိဂွံဗၠးၜးမာန် နကဵုယၟုလိက် “မြန်မာနိုင်ငံလုံးဝလွတ်လပ်ရေးသို့” နကဵု ဘာသာဗၟာကီု ဘာသာအၚ်္ဂလိက်ကီု ချူတက်တြး ပ္တိတ်လဝ်နွံရ။ ပါဲနူဏံ လိက်ကဗျဂမၠိုၚ် နကဵုဘာသာလေတ်တေန် ချူပ္တိတ်လဝ်နွံရ။ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ဝွံ အခိၚ်သၠးမ္ဂး ဗ္တောန်ကဵုလိက်အၚ်္ဂလိက်၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကေုာံ ပရေၚ်ဥပဒေဂမၠိုၚ် ကုသၟတ်တံ ဟွံကေတ်ၚုဟ်မးရ။ လက္ကရဴဏံ နဒဒှ် မၞိဟ်ဓမ္မသာတ်မွဲ  အပ္ဍဲကဵုရုၚ်ဗဟဵုဖျေံအမှု ညးရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ် စဵုလ္အိတ်လမျီုရ။  ပ္ဍဲ ၁၉၈၄ ဂိတု ဂျာန်နျူဝါရဳ စၟတ်တ္ၚဲ၄ ပ္ဍဲတ္ၚဲဗၠးၜးကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဂွံဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်တဆိပ်အစောန်စရာဲဍာ်ဒကေဝ် (နိုင်ငံဂုဏ်ရည်ဘွဲ့ ) ကဆံၚ်ပထမရ။

ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၈၄ ဂိတုမါတ်ဂှ် နာဲဖဝ်ချိုဝ် ကလိဂွံအယုက် (၈၈) သၞာံ တုဲ ကလိလောန်စဴအာရ ပ္ဍဲသ္ၚိဒၟံၚ်ညး တွဵုရးအၚ်စိၚ် ဂၠံၚ်ဒေါန (၁) လ္တူဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ။

နိဿဲ

• သမိုင်းတကွေ့မှ မွန်အမျိုးသားခေါင်းဆောင်ကြီး မွန်ဦးဖိုးချို


• ဆရာနိုင်ဟံသာရဲ့ မွန်အမျိုးသားလွတ်မြောက်မှု တော်လှန်ရေးဖြစ်စဉ်


• (၇၅) နှစ်မြောက် မွန်ပြည်နယ်နေ့ ဆောင်းပါး ညးနိဿဲလဝ် မွန်အမျိုးသားတို့၏နောက်ခံသမိုင်း ။ နိုင်ကိုသူ


• ကလေၚ်သောၚ်ကလး ဝၚ်ဒဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် မုက်လိက်ဝှေံသဗော် အ္စာသုန်ဓန်

ကူနၚ်နူ : themontechnique.blogspot.com

နာဲအိုင်ထောန်

ဥက္ကဌ ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန်

နာဲအိုၚ်ထောန်ဝွံ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၉၁၃ ဂိတုအံက်ဒဝ်ဗာဂှ် က္တဵုဒှ်မၞိဟ် နူကဵုမအံက် ညးဇမၞော်ကွာန် နာဲဖိုလ် မိကောန်မေ ပ္ဍဲကဵုကွာန်ပ္ၚ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု တွဵုရးဍုၚ်မန်ရ။ ကောဒေံညးတံ နွံမၞိဟ် လၟိဟ် (၅) တၠရ။ ညးဝွံအံၚ်လဝ်စှ်တန် သီုဂွံလဝ် ဂုဏ်တၟေၚ်  နူကဵု ဂျိတ်ဇြေန်ကဝ်လုက် ဍုၚ်မတ်မလီုရ။ ညးဝွံစှ်ေဒၞါဲအိန်ထံၚ် ကုမိအေသိၚ် ဇာတိကွာန်ကၠအ်သတ် ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ရ။  ဗွဲကြဴအပါညးစုတိအာတုဲပရေၚ်ကမၠောန်အပါညးအရာရာအို ဿီုတံဂှ် ညးဒုၚ်ကေတ်တာလျိုၚ်ဖအိုတ်ရ။ အပ္ဍဲကဵုဂကောံသၟတ်မန် နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် မအာက္ဍိုပ်စန္ဒက်ပကောံလဝ်ဂှ်  ပ္ဍဲကဵုသၞာံ(၁၉၄၆) ဂှ် ညးဂွံဒုၚ်ရုဲကေတ် နဒဒှ်ဥက္ကဌမွဲတၠရ။

ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာကလိဂွံဗၠးၜးတုဲ အတိုၚ်သၞောဝ်ကၟိန်ဍုၚ်( ၁၉၇၄) ဂှ်မ္ဂး ဂကူတၞဟ်ဟ်တံ ၜိုန်ရအခေါၚ်ပါ်တိတ်နွံကီုလေဝ် မန်၊ ရခေၚ်၊ကရေၚ် တံဂှ် ထ္ၜုတ်စွံလဝ် တွဵုရးဍုၚ်ဗီုလၟုဟ်ဟွံမွဲရ၊ တွဵုရးဍုၚ်မန်လၟုဟ်ဝွံ ပါလုပ်မံၚ်လၟိဟ် ရးတၞၚ်ဩဳ (၁)ရ။

ရံၚ်ကဵုဘုံဗီုတိ ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာသ္ကုတ်သၟဝ် သုဝဏ္ဏဘုံ၊ ဟံသာဝတဳ၊ မုတ္တမ တံဝွံ နကဵုမ္ဂး ရးမည  ဂကူမန်တံ အုပ်ဓုပ်ပိုၚ်ပြဳကၠုၚ် ကၟိန်တိဍာ်နန်ထဝ်  သၞာံဗွဲမလံလကာဖါ ဂွံဆဵုကေတ်ပ္ဍဲကဵုဝၚ် ပြာပြာကဋ်ကဋ်မာန်ရ၊ ဂကူဗၟာကလိဂွံဗၠးၜးတုဲ သွက်ဂကူမန်တံ ဆအယာံမာတ်တွဵုရးဓဝ် ပါ်ပရအ် ထ္ၜုတ်ကဵုဟွံမာန်ရ။ ရန်တၟံကဵု တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂွံမံက်ဂတဝ်တိုန်တုဲ  ဂကူမန်တံ ဒးလုပ်ကၠုၚ်ပေါဲဗတိုက် နကဵုဂၠံၚ်တရဴ ပၠန်ဂတးရ။

၁၉၄၈ ဂိတု အဝ်ဂေတ်ဂှ် ဂကူမန်တံစဒက်ပတန် ဒပ်ပၞာန် ဗော်ပၠတရဴမန်တုဲနာဲအိုၚ်ထောန်ဂှ် နဒဒှ်ဥက္ကဌမွဲ ညးရေၚ်တၠုၚ်ကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ်ရ၊ ပွိုၚ်(၁၀) သၞာံ ဒဵုကဵုစိုပ် ၁၉၅၈ တေံရ၊ အခိၚ်ကါလဂှ်  ဒပ်ပၞာန်ပၠတရဴမန် ဖျေံလဝ်ဗ္ဒပ်ပ္ဍဲကွာန်ဝါဂမိတ် ပ္ဍဲကဵုဗ္ဒပ်ဇၞော် ပွိၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုဂှ်ရ။

“ဂကောံပၠန်ဂတးကောန်ဍုၚ်အရၚ် ညးမရပ်မံၚ်လွဟ်တံဂှ် ဗလးထောံလွဟ်တုဲ လုပ်ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အပ္ဍဲသၞောဝ်မ္ဂး ရးဖအိုတ်ကဵုဒုဟ်ဒဏ်ရောၚ်၊ ဒးဂွံအခေါၚ်ဒဳမောကရေ ဇြဳပေၚ်ၚ်ရောၚ်၊ကေုာံသွက်ဂွံထမံက်တွဵုရးဍုၚ်မန်ပါကီုရ။” သာ်ဝွံ နူကဵုဌာနဗလးရမျာၚ်အလဵုသဳ ဥုနုဗှ်လ လောၚ်တြးပရိုၚ်ရ။

နူကဵုအလဵုသဳတံကော်ဘိက်နၚ်တုဲ မၞိဟ်စၞးသီုၜါလ္ပာ် ကေတ်အခိၚ်ဆဵုဗဂတက်ကျာသဳကၠဳမရနူက်ကဵုၜါဝါတုဲ ဂွံတၚ်တုပ်စိုတ်ရ။ ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ ဂျူလာဲ (၁၉) ဂှ် ဂွံတၚ်တုပ်စိုတ်တုဲ ဂျူလာဲ(၂၃)ဂှ် သ္ပပေါဲအခန်ကၞာပ္အပ်လွဟ် အပ္ဍဲခၠါတ်ကွေန် မိုၚ်ဒါ  လ္တူဍုၚ်မတ်မလီုဂှ်ရ။ မၞိဟ်တိုန်စိုပ်ကဵုဇြဟတ် ဂၠိုၚ်ကဵုလ္ၚီကီုရ။ အခိၚ်ကါလဂှ်  နာဲထောန်တိၚ်တိုန်မံၚ်ကောံဓရီု ပ္ဍဲဍုၚ်ၜၚ်ကံက်တုဲ  ညံၚ်ဟွံဂွံဒးအလီဗၟာဂှ် ဂကောံမ န်ဍုၚ်သေံတံကဵုကၠုၚ်ကသပ်နွံရ၊ ၜိုန်ဂှ်လေဝ်ဟွံဂတာပ်တဲရ။ ညံၚ်သ္ဂောံဂတာပ်တိုန်စိုပ်ပေါဲပ္အပ်လွဟ်ဂှ်နူကဵုဍုၚ်သေံ နာဲထောန်တိၚ်စဴကၠုၚ်ဗွဲမတာပ်အခိၚ်ရ၊ ပ္အပ်လွဟ်ကဵုသၞတုဲ လုပ်ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်အပ္ဍဲကဵုသၞောဝ်ဂှ် နဒဒှ်ဗဟဵုကမ္မတဳမွဲတၠ နာဲယှိုဲကျေန်ဟွံဒုၚ်တဲရ။ ပါဲနူကဵုပအပ်လွဟ်ဂှ် အလာံလေဝ်ပ္အပ်ကီုညိ အလဵုသဳတံ အာတ်မိက်ကၠုၚ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုစၟတ်တ္ၚဲ ပအပ်လွဟ်ဂှ် က္တဵုဒှ် ပရေၚ်ပယျာန်ဓဝါတ်ညိညရ၊ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ဟိုတ်နူဂွံလဝ်တၚ်တုပ်စိုတ်ဟွံမွဲတုဲ အလာံဟွံဒှ်အပ်ရ။

ပ္အပ်လွဟ်တုဲ နာဲအိုၚ်ထောန်စဴစိုပ်ကွာန် ပ္တူအလာံ ဗော်ပၠတရဴမန်ပ္ဍဲကွာန်ရ၊ ဒပ်ပၞာန်လ္ပာ်အလဵုသဳတံ ကၠုၚ်ဘပၠနွံရ။ တ္ၚဲခြာဟွံလအ်ဂှ် “ဗော်ပၠတရဴမန်စနူကဵုတ္ၚဲပ္အပ်လွဟ်တုဲ ပွမပံက်ရုၚ်ကီု ပ္တူအလာံကီု ကဵုလဝ်အခေါၚ်ဗွဲမဗၠးၜးရောၚ်၊” နူကဵုဌာနအလဵုသဳတံ လလောၚ်တြးကၠုၚ်ပရိုၚ်တုဲ ဇၟာပ်ရုၚ်ကမၠောန်မန် ကွာန်မန်ဂမၠိုၚ် ပ္တူကၠုၚ်အလာံမန်အိုတ်ရ။

ကၠာဟွံဂွံပ္အပ်လွဟ်ဏီ သွက်ဂွံပၞုက်ဂိုၚ်ဒေပ်လဝ်လွဟ်ခိုဟ်ဟ်တံဂမၠိုၚ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်လ္ၚဵုတံ ၜိုန်ရကဵုကသပ်ကု နာဲအိုၚ်ထောန်ကီုလေဝ်  “မန်ပိုဲတံ ဟွံမွဲကဵုပွမယျဵုလ္ဂူတပ်တးမ္ဂး ဒက်ပတန်ဓဝ် ပတှေ်ကုသၞတံဂွံမာန်ဟွံသေၚ်” နာဲအိုၚ်ထောန်သ္ဂးသာ်ဝွံတုဲ မုလွဟ်လေဝ်ဟွံဂိုၚ်ဒေပ်လဝ် ပ္အပ်ထောံ ကဵုအလဵုသဳတံဖအိုတ်ရ။

ဗော်ပၠတရဴမန် ပံက်ဗော်အပ္ဍဲသၞောဝ်တုဲ ၊ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၆၁ ဂိတု ဖေဖဝ်ဝါရဳ(၆) ဂှ် ဗိုလ်နေဝေန် ကၠောန်သ္ပကဵုပေါဲရုဲမာဲတုဲ ပ္ဍဲကဵုပေါဲရုဲမာဲဂှ် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်ခမဳ နာဲအိုၚ်ထောန် ဇၞးအာမာဲတုဲ ကလိဂွံဒှ်အမါတ်ညးဍုၚ်ကွာန်မွဲတၠကီုရ။

လက်ထက်အလဵုသဳဥုနု ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၆၁ ဂိတုဨဗြဳ (၂၇) ဂှ် ယဵုဒုၚ်သ္ပသစ္စ နဒဒှ်ဝန်ဇၞော် ကေၚ်ကာကမၠောန်မန်(မွန်ရေးရာဝန်ကြီး)ရ၊ ကြဴနူဂှ် ပံၚ်တောဲကဵု ဌာနပရေၚ်ညီသၟဟ်တံတုဲ အပ္ဍဲကဵုဌာနပရေၚ်ဟံၚ်ပြာ်ကေုာံပရေၚ်ကဵုဒၞါဲဝါဲမံၚ်စံၚ်တံဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်ကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ်ကီုရ၊အပ္ဍဲကဵုကမ္မတဳတွဵုရးဍုၚ်မန် ညံၚ်သ္ဂောံမံက်ဂတဝ်ဂှ်လေဝ် နဒဒှ် လျိုၚ်ဥက္ကဌမွဲ ညးကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ်ရ။ ဥက္ကဌနာဲလှမောၚ် ကေုာံ ဒု ဥက္ကဌ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် တံပါလုပ်လၟိဟ်ကီုရ။

က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ဂမၠိုၚ်ဒးဒုၚ်ရပ်

ပ္ဍဲကဵု သၞာံ ၁၉၆၂ ဂှ် ဗိုလ်နေဝေန် သီထောံအဝဵုကၟိုန်ဍုၚ်တုဲ နာဲအိုၚ်ထောန်၊ နာဲဆာန်မန်၊ နာဲသုက်နု (နာဲနလ္လာ) ၊ နာဲအံတေန်၊ နာဲဖိုလ်သိၚ်၊ နာဲၚိုဲတိၚ်၊ နာဲထောန်တိၚ်၊ နာဲတိၚ်မိုၚ်၊  နာဲတေန်အံၚ် (မဒှ်ကောန်နာဲအိုၚ်ထောန်) မွဲဟာန်ကေုာံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဒးဒုၚ်ရပ်စုတ်ထံၚ်ဖအိုတ်ရ၊ လအ်အာပွိုၚ်(၆)သၞာံပြၚ်တုဲ ပ္ဍဲကဵု ၁၉၆၈ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၂၇) ဂှ် နာဲအိုၚ်ထောန်တိတ်ဗၠးကၠုၚ်ရ၊

ကြဴနူဂှ် အပ္ဍဲကဵုဂကောံကံၚ်ဇြဳပရေၚ်တဝ်စၞေဟ် ပၞောဝ်ကဵုညးကဵုကသပ် သမ္မတကၟိန်ဍုၚ် (၃၃)တၠဂှ် နာဲအိုၚ်ထောန် နာဲဖဝ်ချဵုပါလုပ်လၟိဟ်ကီုရ။

ပ္ဍဲ ၁၉၇၀ ဂိတု ဨပြဳ(၂၉) အခိၚ်နူဂယး ၇ နာဍဳ ဂှ် ညးစုတိအာအပ္ဍဲသ္ၚိညး ပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီုဂှ်ရ၊ အခိၚ်ညးစုတိအာဂှ် ကလိဂွံအယုက် (၅၇)သၞာံရ၊ ပ္ဍဲလက်ထက် အလဵုသဳဖသပလဂှ် လာပ်ဍာ်ဒကေဝ်လုပ်ဝၚ်ကၟိန်ဍုၚ်  ကဆံၚ်ပထမ ညးကလိဂွံလဝ်တဆိပ်ကြာပတိုန်ဂုဏ်စရာဲနွံရ။

နိဿဲ

•  နူဝဳကဳ “နိုင်အောင်ထွန်း” ကေုာံ “အတိတ်ဇူလိုင်ရဲ့ အရိပ်မဲကြီး”

ကူနၚ်နူ : themontechnique.blogspot.com

နာဲယှိုဲကျေန်

ဥက္ကဌ-ဗော်ဍုင်မန်တၟိ

ဥက္ကဋ္ဌဇၞော် နာဲယှိုဲကျေန် ယၟုတြေံ နာဲဗလောန် မဒှ်ကောန် မိယှိုဲမိ၊ နာဲယှိုဲဖံၚ်ဝွံ ကတဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၂၇၄) ဂိတုမာ် (၉) စွေက်၊ သက္ကရာဇ် ခရေတ် (1913 ဂိတုမာတ်ချ် 1) တ္ၚဲသ္ၚိသဝ် ပ္ဍဲအပိုၚ် ဂဒေံါ- ကအ်နှာတ် ပ္ဍဲကွာန်ဘာခတဵုရ။ ပၞောဝ်ကဵု ကောဒေံ (၁၀) တၠဂှ် ဒှ်ကောန်ဇၞော်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲကလိဂွံအာယုက် (၅) သၞာံဂှ် စဗ္တောန်ပညာတုဲ ဒဵုကဵုအံၚ်တန်သၠုၚ်ဂှ် ကတ်ဗ္တောန်ကၠုၚ်ပညာ ပ္ဍဲဍုၚ်ပြန်ရ။ နကဵုပညာတက္ကသိုလ်မ္ဂး ကေၚ်ကတ်ဗ္တောန်ကၠုၚ် စဵုစိုပ် တန်ဥပစာရ။

တိတ်နူဘာတုဲ လုပ်ကၠောန်ကမၠောန်ရုၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်လ္ဂုၚ် ပ္ဍဲရုၚ်ကလုတ်ဇၞော် (အတွၚ်းဝန်များရုံး)ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ကာလ ပၞာန်ဂၠးတိ အလန်ဒုတိယ မကတဵုဒှ်ဂှ် လုပ်ယိုက်ဂၠေၚ်ဝန်ပၞာန် ပ္ဍဲဒပ်ဍာ် စဵုကဵုကလိဂွံ တာလျိုၚ် ကဆံၚ် ဒု-ဗိုလ်ရ။ ပ္ဍဲကဵု ပရေၚ်ရုန်ဂစာန်ပၠန်ဂတး ဖေတ်သေတ်ဂျပါန်သၟဝ်တိ ပ္ဍဲကဵုဂကောံ (ဖဆပလ) ဂှ်လေဝ် ပါလုပ်ချဳဓရာၚ်ကၠုၚ်ကီုရ။ ပ္ဍဲကဵုဂကောံဇၞော် (ဖဆပလ) ဂှ်လေဝ် နဒဒှ် ဥက္ကဋ္ဌ ပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ်၊ နဒဒှ် ဒု-ဥက္ကဋ္ဌ ဂကောံသၟာဗ္ၚ ခရိုၚ်သဓီု သာ်ဝွံ ကေတ်ကၠုၚ်လဝ်တာလျိုၚ် ချဳဓရာၚ်ကၠုၚ်လဝ် နာနာသာ်ရ။ သွက်ဂွံယိုက်ဂၠေၚ် ကေတ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲပရေၚ်ဂကူမန်ဇကု ဗၠးဗၠးၜးၜးမာန် ရန်တုဲ နုက်တိတ်နူကဵုဂကောံ (ဖဆပလ) ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုပေဲါရုဲမာဲ အလုံကၟိန်ဍုၚ်ဂှ်လေဝ် နကဵုအမာတ်မသၠးပွးမွဲ (တသီးပုဂ္ဂလ) မွဲ ၜိုန်လုပ်ဒုၚ်ရုဲကီုလေဝ် (နဗီုအမာတ်သၠးပွး တၞဟ်ဟ်တအ်ကီု) ဟွံဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ – ၁၉၄၇ ဂှ် ဒက်ပ္တန်ဗော်သၠးပွးဂကူမန်၊ ပံၚ်ကောံကဵု ညးအုပ်ကာ နာဲသာန်တူတုဲ နကဵုရမျာၚ်ကမြေဲ ပတိတ်ကၠုၚ် လိက်ပရိုၚ် “တနၚ်သြဳ”ရ။ ပရေၚ်အာတ်မိက် ပရေၚ်ဂကူမန် (၇) တၚ် မဒယှ်တှ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဝၚ်ပၠန်ဂတး ပရေၚ်ဂကူမန်ဂှ်လေဝ် စပ္တံအာတ်မိက်ကၠုၚ်တုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူမန် တၞဟ်ဟ်ဂမၠိုၚ်တအ် ထံက်ကၠုၚ်ဂလာန် ကတိုၚ်ကတိုၚ်ကၟဟ်ဟ် အိုတ်ကီုရ။ ဆေၚ်စပ်ကဵု တၚ်အာတ်မိက် ကောန်ဂကူမန်တအ် (၇) တၚ်ဂှ်တုဲ သွက်ဂွံအာဆဵုဂဗ ကုဝန်ဇၞော်ဥူနုဂှ်လေဝ် သ္ပက္ဍိုပ်တုဲ အာဆဵုဂဗလဝ်ရ။ နူဂှ်မွဲကဆံၚ် ပရေၚ်အာတ်မိက် တွဵုရးဍုၚ်မန်၊ ပရေၚ်ပလေဝ်ပလေတ် သွက်ဂွံဗၟံက်ရုပ်ရဴ ပရေၚ်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်ဂှ်လေဝ် စပ္တံချဳဓရာၚ်ကၠုၚ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၁၉၄၈ ဂှ် ဒးဒုၚ်ရပ်ကဵု အလဵုအသဳ ဖဆပလရ။ ဒးဒုၚ်ကြိုၚ်လဝ် ပ္ဍဲကဵုထံၚ် အဝ (မန္တလေဝ်) ကေုာံ ထံၚ်ယှိုဲဗဵုတအ် ပွိုၚ် (၃) သၞာံရ။ ဗၠးတိတ်နူထံၚ်တုဲ ဒးဒုၚ်မၚ်ရံၚ် (အချုက်ဇိုၚ်) ပွိုၚ်မွဲသၞာံတုဲ နူကဵုဍုၚ်လ္ဂုၚ် နကဵုဍာန်ဍာ် တိတ်ကၠုၚ်တိဍာ်ပၠန်ဂတးရ။ စိုပ်တိပၠန်ဂတးတုဲ ပ္ဍဲဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် မဒှ်ဗော်မအာဂတပၠတရဴဂှ် နဒဒှ် ညးလျိုၚ်ဌာန ပရေၚ်စဵုဒၞာ၊ ညးလျိုၚ်ဌာန ပရေၚ်လလောၚ်ပရိုၚ် သာ်ဝွံ ယိုက်ဂၠေၚ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ် ကဆံၚ်ဆံၚ်ရ။

နာဲနလ္လာ

ဥက္ကဌ-ဗော်ဍုင်မန်တၟိ

စိုပ်အဝဲ (၆) သၞာံဂှ် မံၚ်ဘာတန်မူလ ဘာလကျာ်တုဲ ဆက်တိုန်ဘာတန်လဒေါဝ်ရ။ ကြဴဏအ် လုပ်ကတ်လ္ၚတ် ပ္ဍဲဘာပုဂ္ဂလိက ပ္ဍဲဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်တုဲ စိုပ်အာယုက် (၁၇) သၞာံဂှ် သ္ပထပိုဲ မၚ်မွဲသာသၞာ ပွိုၚ်ၜါဝှ်ရ။ စိုပ်အဝဴအယုက် (၂၀) သၞာံပြၚ်ဂှ် ထပ်တဲကု မိညိၚ်ယှိုဲ ရဲကွာန်ယံၚ်ဒံၚ်တုဲ က္လိဂွံကောန်ဗြဴမွဲ မိသဳဒါ တုဲ လွဳဗ္စလဝ် ကောန်တြုံမွဲရ။ စိုပ်အယုက် (၂၂) သၞာံပြၚ်ဂှ် ရဲကွာန်သၞေဟ်ဗ္ဒဝ် စိုတ်တုပ်ရုဲပ္တိန် ညး နဒဒှ်ညးဇၞော်ကွာန်ရ။ စိုပ်ခေတ်ဂျပါန်ဂှ် လုပ်ပ္ဍဲဂကောံသၟတ်အာယှ ပ္ဍဲဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်တုဲ ပတိတ်ဒြဟတ် စန္ဒက်ချဳဓရာၚ်ကၠုၚ် အပ္ဍဲဂကောံသၟတ်ဂှ်ရ။

ကာလပၞာန်ဇၞော်ဂၠးကဝ် အလန်ဒုတိယတုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၉၄၆ ဂှ် နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် ပက္ဍိုပ်တုဲ ဒက်ပ္တန်ကၠုၚ် ဂကောံမန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် မဒှ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ကၠာအိုတ်ဂှ် နာဲနလ္လာ ညးမကလိဂွံအာယုက် (၂၉) သၞာံဂှ် လုပ်ယိုက်ဂၠေၚ် ကေတ်တာလျိုၚ် နကဵုမၞိဟ်ဇၞော် ဗဟဵုမွဲရ။ သွက်ဂကူမန် ဂွံဗၠးတိတ် နူဘဝဒးဒုၚ်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက် ဘဝဍိက်ဂကူညးတၞဟ်တုဲ ဂွံဇၞော်မောဝ်ပြာကတ်တိုန်မာန် ရန်တၟအ်တုဲ ဂိုတ်ဂ္စာန် ပ္တိတ်ဇြဟတ် အကြာတၚ်ဝါတ်ဂါတ် ခက်ခုဲနာနာသာ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၄၈ ဂိတုသြဂေတ် ၁၉ ကာလနာဲနလ္လာ မကလိဂွံအယုက် (၃၁) သၞာံဂှ် သွက်ဂကူမန် ဂွံဗၠးတိတ် နူဘဝဍိက်မာန် ရန်တုဲ ပံၚ်တောဲလုပ်ကၠုၚ်ပေဲါဗတိုက် ကရောံဗော် (ဖဆပလ) မွဲစွံကီုလေဝ် ကာလဂွံဗၠးၜးတုဲဂှ် ဗော် (ဖဆပလ) ရပ်ကေံလဝ် ဝါဒမဟာဂကူဗၟာတုဲ ဟွံသ္ပသမ္တီကဵု တွဵုရးဍုၚ်မန်၊ ပမာန်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက် ကၟာတ်ကၠုၚ်အခေါၚ်နာနာသာ်ရ။ ၜိုန်ရ ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ်ကီုလေဝ် အလဵုအသဳ (ဖဆပလ) တအ် ဍဵုဍိုက်ဒၞာတာ နကဵုအဝဵု နဲနာနာသာ်တုဲ ဒုၚ်ဟွံမာန် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်(၁၃၁၀) ဂိတုခ္ဍဲသဳပေၚ်၊ သက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၄၈ နကဵုဂကောံပၠန်ဂတး နဲမရပ်လွဟ်ဂှ် စလုပ်ကၠုၚ်ရ။ ကာလစိုပ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲတိဍာ်ပၠန်ဂတးလွပ်လွဟ်တုဲ ဒက်ပ္တန်ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၅၅ ကာလနာဲနလ္လာ မကလိဂွံအာယုက် (၃၈) သၞာံဂှ် ယိုက်ဂၠေၚ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ် ကမ္မတဳက္ဍိုက်ပ်ဗဟဵု ညးလျိုၚ်ဌာန ပရေၚ်ဘဏ္ဍာရ။ အပ္ဍဲဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် ဒုၚ်ဗြဲစဲတ္ၚဲ သၠာဲလမျီု လုပ်ကၠုၚ်ပေဲါဗတိုက်လွပ်လွဟ် ပွိုၚ်စှ်သၞာံစှ်ဗြဲရ။

ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၃၂၀)၊ သက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၅၈ ဂိတုဂျူလာၚ် ၁၉ ကာလညး ကလိဂွံအယုက် (၄၁)သၞာံ မွဲကရောံ ကုဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် ပြံၚ်သၠာဲနဲကဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သၠာဲလွဟ်ကဵု ဒဳမဵုကရေဇြဳ ပ္ညဳပ္ညပ်ကဵု အလဵုအသဳ (ဖဆပလ) တုဲ ဆက်လုပ်အာပေဲါဗတိုက် ပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ် (ပါလဳမာန်)ရ။ ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၅၈ ဂိတုသြဂေတ် ၁၃ ပ္ဍဲကဵုဒက်ပ္တန် ဒပ်ညဳသၟဟ် ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန်မန် (မွန်ပြည်သူ႕ညီညွတ်ရေး တပ်ပေါၚ်းစု မပညတ) နကဵုဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်၊ ဗော်သွးမန် အလုံဍုၚ်ရာမည၊ ဗော်သွးကောန်ဍုၚ်အရၚ်မန်၊ သၚ်သၟတ်ဟိတဂဝေသဳတံဂှ် ညးပါလုပ်လဝ် ပ္ဍဲဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် နဒဒှ် ညးပၠတရဴ က္ဍိုက်ပ်မွဲရ။ ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၆၀ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၆ ပ္ဍဲနေဝေန်ကၠောန်ဗဒှ် ပေဲါရုဲမာဲဂှ် ညံၚ်အမာတ်မန် သ္ဂောံကလိဂွံဇၞးမာန် ရေၚ်တၠုၚ်ဂစာန်ကၠုၚ်လဝ်ရ။ နအလဵုဇကုလေဝ် လုပ်ရုဲမာဲ ပ္ဍဲသ္ကုတ်ကျာ်မြဟ်ကီုရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဝွံ ညးမဇၞးမာဲ ကလိဂွံ နဒဒှ်အမာတ်တုန် နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် (အမာတ်မန် ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်)၊ နာဲအံၚ်ထောန် (အမာတ်မန် ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု)၊ နာဲဖဝ်စိၚ် (အမာတ်မန် ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်)၊ စၞးကောန်ဍုၚ်အရၚ် နာဲအံၚ်လှၚိုဲတအ် ကလိဂွံဇၞးကီုရ။

“ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၆၁ ပ္ဍဲဂကောံဗမံက်ပတိုန်ဍုၚ်မန်ဂှ် ပါလုပ်နဒဒှ် ညးက္ဍိုပ် နူဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်မွဲတုဲ ချဳဓရာၚ်ရေၚ်တၠုၚ် ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်ရ။ ရန်လဝ် ပ္ဍဲ ၁၉၆၂ ဂိတုသြဂေတ်မ္ဂး ကၠောန်ဗဒှ်ပါလဳမာန် ပြံၚ်သၠာဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ ဍုၚ်မန်သ္ဒးမံက်ဍာံဍာံရောၚ် ပတှေ်ကေတ်လဝ်တုဲ သၠုၚ်ပတိုန် ပရေၚ်စန္ဒက်ချဳဓရာၚ် ဗွဲမထတ်သ္ကာတ်ကီုရ။ ဆဂး ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၆၂ ဂိတုမာတ်ချ် ၂ ကာလ နာဲနလ္လာ ကလိဂွံအယုက် (၄၅) သၞာံဂှ် သ္ကိုပ်ပၞာန်နေဝေန် သီထောံအဝဵုကၟိန်ဍုၚ်တုဲ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဍုၚ်ဟၟဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်ဂမၠိုၚ် ပံၚ်တောဲချဳဓရာၚ်ကၠုၚ် ကုဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အလုံမွဲဍုၚ်တုဲ ဆက်ချဳဓရာၚ်ကၠုၚ် ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံရ။

ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၃၂၅)၊ သက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၆၃ ဂိတုနဝ်ဝေန်ဗာ ၁၃ ကာလ နာဲနလ္လာ ကလိဂွံအယုက် (၄၆) သၞာံဂှ် ဂကောံသ္ကိုပ်ပၞာန် နေဝေန်တအ် နကဵုစိုတ်မဟာဝါဒဳဗၟာ ရပ်ပၠောပ်ထံၚ် ကုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ဂမၠိုၚ်လေဝ် ဒးဒုၚ်ရပ် (၈) တၠကီုရ။ ညး (၈) တၠတအ်တုန် နာဲၚိုဲတိၚ်၊ နာဲထောန်သိၚ်၊ နာဲကျောၚ်၊ နာဲတေန်အံၚ်၊ နာဲသိၚ်မိုၚ်၊ နာဲဆာန်မန်၊ နာဲကောန်ဗၠာဲ ကေုာံ နာဲနလ္လာတအ် မဒှ်ကီုရ။ ဥက္ကဋ္ဌဇၞော် နာဲနလ္လာပိုဲ ဒးဒုၚ်ရပ်စုတ်ထံၚ် ကရောံက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန် တၞဟ်ဟ်ဂမၠိုၚ် ပွိုၚ် (၁၀) သၞာံကီုရ။

အပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၃၃၅)၊ သက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၇၃ ကာလကလိဂွံအယုက် (၅၆) သၞာံဂှ် ဗၠးတိတ်နူထံၚ်ရ။ တိတ်ဗၠးနူထံၚ် မံၚ်ဂွံပ္ဍဲသ္ၚိ ပွိုၚ်မွဲဂိတုပြၚ်တုဲ ကလေၚ်တိတ်ပၠန်ဂတး လုပ်ကၠောန် ပ္ဍဲဗော်ဍုၚ်မန်တၟိရ။ စိုပ်ကၠုၚ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ခြာဟွံလအ် ဂွံဒုၚ်ရုဲစှ် နဒဒှ် ညးအုပ်ကာ ဂကောံက္ဍိုက်ပ်ပၞာန်ရ။ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၃၃၇)၊ သက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၇၅ ကာလကလိဂွံအယုက် (၅၈) ဂှ် ဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်ပ္တိုန် နဒဒှ် ညးအုပ်ကာနာနာဗဟဵု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိရ။ ကြဴတုဲဆက်ပၠန် ယိုက်ဂၠေၚ်ကေတ်တာလျိုၚ် ဒု-ဥက္ကဋ္ဌဇၞော် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ၊ ကေုာံ ဒု-ဥက္ကဋ္ဌ ဂကောံက္ဍိုက်ပ်ပၞာန်ရ။ ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၈၁ ကာလကလိဂွံအယုက် (၆၄) သၞာံဂှ် ပ္ဍဲဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒှ်အာၜါလွးဂှ် နဒဒှ် ဥက္ကဋ္ဌ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ (လပါ်ဗဒိုပ်ဗညာနဲကျာ်ပိ) ယိုက်ဂၠေၚ်ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်ရ။ ဗော်ပၠန်ဂတးလွပ်လွဟ် သ္ဂောံကေတ်ဇၞး နကဵုဒပ်ပံၚ်ကောံမာန် ရန်တၟအ်တုဲ လုပ်ကၠုၚ်ဂကောံ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳကောန်ဂကူ (NDF) ရ။ ပ္ဍဲဒပ်ပံၚ်ကောံဂှ် ကေတ်တာလျိုၚ် ဂကောံသဘာပတိ (ဗဟဵု)ရ။ ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ် 1987 ကာလဥက္ကဋ္ဌဇၞော် နာဲနလ္လာ ကလိဂွံအာယုက် (၇၀) သၞာံဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိၜါလွးဂှ် ကလေၚ်ပံၚ်ကောံညဳသာ ကလေၚ်ဒှ်ကၠုၚ်မွဲဗော်ဓဝ်ပၠန်တုဲ ဥက္ကဋ္ဌဇၞော် နာဲနလ္လာဝွံ ကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ် နဒဒှ် ဒု-ဥက္ကဋ္ဌ ဗဟဵု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိပၠန်ရ။

ပ္ဍဲကဵုသၞာံ 1988 ကာလ ဒု-ဥက္ကဋ္ဌဇၞော် နာဲနလ္လာ ကလိဂွံအယုက် (၇၁) သၞာံဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကဵု ဗော်ကရေၚ် KNU တအ် ဒှ်ပဋိပက္ခဇၞော် နကဵုလွဟ် ပွိုၚ် (၂၇) တ္ၚဲရ။ ပ္ဍဲပေဲါဗတိုက်ဂှ် နာဲနလ္လာဝွံ က္ဍိုက်ပ်ပၠတရဴ ဂစာန်ကၠုၚ် ညံၚ်ဂွံဂွံပေါဲအံၚ်ဇၞးရ။ နကဵုဒပ်ပံၚ်ကောံ NDF ကၠုၚ်ပညဳပညပ် ဒဒှ်ရ ပ္ဍဲအခိၚ်ဝွံ ဒှ်အခိၚ်ဗတိုက်သရိုဟ်သၞဗွဝ် မဟာဝါဒဳဂကူဗၟာရောၚ် ဒှ်တုဲ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ကဵု ဗော်ကရေၚ် KNU တအ် ဒေံါကၠုၚ်ပွန်ပှော်ရေၚ်သ္ကအ်ပၠန်ရ။ ပ္ဍဲသၞာံဂှ်ဟေၚ် ပေဲါထ္ၜးဆန္ဒ ကလိုက်ကမဵုညးဍုၚ်ကွာန် ကတဵုဒှ်တုဲ အလဵုအသဳပၞာန် (နဝတ စောမောၚ်၊ ခၚ်ညွန်႕)တအ် သီထောံအဝဵုမွဲဝါပၠန်ရ။ ကြဴနူထ္ၜးဆန္ဒတုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကွးဘာဂမၠိုၚ်၊ ခမဳသၚ်ဂမၠိုၚ်၊ ညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် တိတ်ကၠုၚ်စိုပ် ပၠန်ဂတးဂှ် ဒုၚ်တၠုၚ်ဖျေံဒၞာဲရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ကွးဘာဂမၠိုၚ် ဒက်ဂကောံ (ဒပ်ကွးဘာ ABSDF)ဂှ်ကီု၊ ဂကောံညးမချဳဓရာၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် ပံၚ်ကောံတုဲ ပံက်ပတိုန် ဂကောံဂအုပ်မဟာမိတ် ဒဳမဝ်ကရေတ်တေတ်ဍုၚ်ဗၟာ မဒမခ (DAB)ဂှ်ကီု ဗိုၚ်ရီုဗၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ်ကီုရ။

အခိၚ်မယိုက်ဂၠေၚ်ဒၟံၚ်တာလျိုၚ်ပ္ဍဲဗော် သၞာံအခါ ဗွဲမလအ်လဂှ် ယဵုလတူတပ်တး၊ စေတနာဇၞော်၊ ဂိုတ်ဂ္စာန် ကမၠောန်ဗော် ဗွဲမလောန်တုဲ ဒှ်ညးမၞံုကဵု သမာဓိ၊ သၠးကၠေံဂုဏ်ဖဵုဇကုမာန်၊ နွံကဵုစရာဲက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တုဲ ကောန်ဗော်ကောန်ဒပ် ကေုာံ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် သ္ဍိုက်ဆာန်သၞေံသၞဴ ညးဗွဲမလောန်အိုတ်ရ။ အပ္ဍဲဗွိုၚ်မဟာမိတ် ဆက်ဆောံကဵု ဂကူဂမၠိုၚ် ဗော်ဂမၠိုၚ်လေဝ် ညးဂမၠိုၚ် ထိုၚ်သးဗွဲမလောန်ရ။

ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၃၅၁)၊ ဂိတုခ္ဍဲသဳ (၇) မံက်၊ သက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၈၉ တ္ၚဲအၚာ ကာလဒု-ဥက္ကဋ္ဌဇၞော် နာဲနလ္လာ ကလိဂွံအာယုက် (၇၂) သၞာံဂှ် ဂကောံသၚ်သၟတ် ကေုာံ ဂကောံကွးဘာတအ် သ္ပတိုၚ်ကၠောန်ဗဒှ် သဘၚ်စၟတ်သမ္တီ တ္ၚဲထ္ၜးဆန္ဒ (၈) ပန်မ ပေၚ်မွဲသၞာံ ပ္ဍဲကွာန်ကျာ်ပိတုဲ ဘိက်ကၠုၚ် ဒု-ဥက္ကဋ္ဌဇၞော် နာဲနလ္လာ သွက်ဂွံကေတ်တာလျိုၚ် နဒဒှ်သဘာပတိ ပ္ဍဲအသေအဟာန်ဂှ်ရ။ နကဵုပရေၚ်ထတ်ယုက်ဟွံခိုဟ် ကတဵုဒှ်ဒၟံၚ် ယဲကောန်တၟအ်ကီုလေဝ် နကဵုစိုတ်ကတိုၚ်ကတိုၚ်ကၟဟ်ကၟဟ်ဟေၚ် အဃောကေတ်ဒၟံၚ်တာလျိုၚ် သဘာပတိ မကတဵုဟီုဒၟံၚ်ဂလာန် ပံက်အသေအဟာန်ဂှ် ဟီုဂွံဂလာန်ပ္ညုၚ်ပၠတရဴ ၜိုတ်ၜါပိမိဏေတ်တုဲ ဒေါမ်စှေ်အာ လတူစၚ်ဂှ်တုဲ လမျီုအိုတ်အာ လတူစၚ်ဂှ်ရ။ အခိၚ်ဝွံ အခိၚ်နူဂယး (၈း၂၀) မိနေတ် မဒှ်တုဲ စနူဂှ် စုတိကလိလောန်စဴအာ ဗွဲမအမ်သဝ်ကီုရ။ ၜိုန်ဟွံထတ်ယုက် ဒးဒှ်မံၚ်ဓဝိၚ်ကဵု ပရေၚ်ထတ်ယုက်ဇကုကီုလေဝ် ဟွံရန်ကဵုဂုဏ်ဖဵုဇကု စေတနာဇၞော်ထတ် လတူကမၠောန်တုဲ အဃောမဟီုဒၟံၚ်ဂလာန် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် လတူစၚ် ဒးစုတိအာဂှ် ရဲဗော်ကီု ခမဳသၚ်တအ်ကီု ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ကီု အလုံဂကူမန်တအ်ကီု ဂကောံကွးဘာတအ်ကီု သီုကဵုဂကောံ မဟာမိတ်တအ် အောန်စိုတ် ဟောံဇြ ဒှ်လၞီဗွဲမလောန်အိုတ်ရ။ လတူဂၠံၚ်တရဴအာဇာနဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တအ်ဂှ် ကောန်ဗွဲကြဴ စဴဗွဲဂတ ဂွံဗှ်ဗၞုဟ် ဂွံရော်ဂုဏ် လတူက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်တအ် ရန်တၟအ်တုဲ ကောန်ကွးဂမၠိုၚ်၊ ညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်၊ ကောန်ဇာတ်ဂမၠိုၚ် ဒက်ပ္တန်လဝ်ရုပ်မွဲ ပ္ဍဲကွာန်သၞေဟ်ဗ္ဒဝ် ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ရ။

ဥက္ကဋ္ဌဇၞော် နာဲနလ္လာဝွံ မဒှ်တြံုအာဇာနဲမန်မွဲတုဲ ညးမြော်ဟီုလဝ် ဂလာန်ဗကန်ကဵုကောန်ကွး၊ ကောန်၊ ကောန်စဴတအ် အတိုၚ်ဗွဲသၟဝ်ကီုရ။

အသံပါၚ်ဝွံတုန် –

(က) ကၠောန်ကမၠောန်မွဲမွဲမ္ဂး–

ဒးဂံၚ်ကၠောန် ပ္ဍဲဝိုၚ်

ဒးဂံၚ်ပလေဝ် ပ္ဍဲဝိုၚ်

ဒးဂံၚ်ဒုၚ်ချိုတ် ပ္ဍဲဝိုၚ်

(ခ) ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တှ်ေ –

ဒးလ္ၚတ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်

(ဂ) ကၠောန်ကမၠောန်ဂကူမ္ဂး

ဒးညဳသၟဟ်ဟေၚ် ဂွံပေဲါအံၚ်ဇၞးမာန်ရောၚ်။

ကူနၚ်နူ : themontechnique.blogspot.com

နာဲထေန်

ဥက္ကဌ-ဗော်ဍုင်မန်တၟိ

နာဲထောန်သိင်

ဥက္ကဌ-ဗော်ဒဳမောကရေဇြဳ

အစာထဝ်သောန် (နာဲထောန်သိၚ်) ဝွံ ကတဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၂၇၉ ဂိတုမြေက္ကၠသဵု ၂ စွေက် (၃၀/၁၁/၁၉၁၇) မဒှ်ကောန်နာဲအံၚ်ဒေါန် မိယှိုဲဏှေတ် မဒှ်ဇတိကွာန်ကဒဵုရ၊ စဵုကဵုအံၚ် (၆)တန်ဂှ် တိုန်လဝ် ပ္ဍဲဘာအလဵုအသဳ ပ္ဍဲကွာန်ကဒဵုရ၊ စနူတန်စတုတ္ထဂှ် တိုန်လဝ်အပ္ဍဲအလဵုသေဳအၚ်ကလိက်၊ဗၟာ ပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီုရ၊ အဃောမတိုန်ဒၟံၚ်ဒစာံ တန်ဂှ် (၁၉၃၅) ကွးဘာတန်ဇမၞော် ဒစိတ်ကဵုစှ်တန်တအ် ဟိုတ်နူဟွံဒးပၟိက်စိုတ် ကုအစာၝောံအၚ်ကလိက် Miss.Bodeker တုဲ စန်ဒက်ကၠုၚ် ကွးဘာတန်သၟတ်တအ်တုဲ သွက်ဂွံဗကိုပ်ဗဗေၚ်  အလုံမွဲဘာဂှ် ပါလုပ်အာကီုရ၊ အတိုၚ်ကွးဘာတအ်မအာတ်မိက်လဝ်ဂှ်ရ အစာၝောံဂှ် ဒးပြံၚ်ပဆုဲထောအ်ဘာတၞဟ်တအ်ရ။

ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၃၅-၁၉၃၆ ကွးဘာတန်သမၠုၚ်တအ် အာတ်မိက်အစာဇၞော် သွက်ဂွံဒက်ပတန် ဂကောံသမဂ္ဂကွးဘာဂှ် အစာဇၞော်ဟွံကဵုအခေါၚ်တုဲ ကွးဘာတအ်ဒက်ပတန်သမဂ္ဂကွးဘာ မ္ၚးအရှာံဘာတ၊ ပ္ဍဲဂကောံဂှ် နဒဒှ်ညးအုပ်ကာ နာနာမွဲဂှ် ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ဂှ်ရ၊ အစာဇၞော်ဂှ် စောဲလဝ်ဂှ်ရ ဖန်ဇန်ညံၚ်ကွးဘာ ဂွံကလိုက်ကမဵုတုဲ သွဟ်လိက်တုဲဂှ် ဒးဒုၚ်နုက်ပတိတ်နူဘာရ၊ ဆ္ဂးအာတ််မိက်ပတိုန်ထ္ၜး ကုဌာနပရေၚ်ပညာတုဲ ကလေၚ်ဂွံအခေါၚ်တိုန်ဘာပၠန်ရ။

ပရေၚ်ကလိုက်ကမဵုကွးဘာပ္ဍဲသၞာံ၁၉၃၈ မဒှ်အခိၚ်ဗိုလ်အံၚ်ကျဝ် ဒးဒုၚ်တက်ဂစိုတ်ဂှ် တၞဟ်နကလိဂွံဩန်ဂအုံ သွက်ကွးဘာတအ်ဂှ် ဗက်ဒုၚ်ဒါန်ဂၠါဲပကောံကဵုဩန် ပ္ဍဲဒေသဂဒဵုကအ်နှာတ်ရ၊ ကာလသွဟ်စှ်တန်ဂှ် ဟိုတ်နူအံၚ်အာ နကဵုဂုဏ်တၟေၚ် ၜါဘာသာ (ဂၞန်၊—) တုဲ ကလိဂွံလာပ်ထံက်ပၚ်ဘာ သကဝ်လာယှေပ် တိုန်တက္ကသဵုလ္ဂုၚ် နကဵုဩန်ဂိတု မွဲဂိတု ၃၅ိ ဒကေဝ်ရ၊ အပ္ဍဲဘဝကွးဘာတက္ကဝဵုဂှ် လုပ်ချဳဓရာၚ်လဝ် အပ္ဍဲဂကောံဗော်သွးမန် အလုံဍုၚ်ရာမညကီု သီုကဵု ဂကောံသၟတ်မန် ဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ။ဘစိုပ်သၞာံ ၁၉၄၅ဂှ် ကလိဂွံမဟိမုဒဳဂရဳသိပ္ပံရ၊

နူကဵုဂကောံဗော်သွးမန်အလုံဍုၚ်ရာမည ကဵုတာလျိုၚ် နဒဒှ်ဂဥုပ်ခညာဒေသကျာ်ခမဳ(၈)ပွိုၚ်ဍုၚ်တုဲ ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ် နူသၞာံ ၁၉၄၉ ရ၊ အကြာဂှ် နဒဒှ်ညးတာလျိုၚ်ညးအုပ်ကာနာနာခရိုၚ်ဗော်ရာမညဂှ်ကီုရ၊ အဃောဂှ် ၜိုန်ရဂွံဒုၚ်ရုဲစှ် သွက်ဂွံအာတိုန်ဘာတက္ကသသိုလ် ပ္ဍဲတက္ကသိုလ်မဳချဳဂါန် ( Michigan  University ) နွံအပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်အမေရိကာန် ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူဟွံမိက်ဗလးကမၠောန်ပရေၚ်ကောန်ဂကူတုဲ အခေါၚ်ဂှ် ဒုၚ်ဗလးကၠေအ်တဲရ။

ကါလမန်တအ် ဒးကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နကဵုနဲကဲလွပ်လွဟ်ဂှ် နူသၞာံ ၁၉၄၉ -၁၉၅၈ ညးလေဝ်ဒးတိတ်အာကီု တုဲ ညးကေတ်လဝ်တာလျိုၚ် နဒဒှ်မၞိဟ်မဆက်ဆောံဍုၚ်သ္အာၚ်မန်ကရေၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗြဝတဳရ၊ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၅၀ဂှ် ညးယိုက်ဂၠေၚ် လဝ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲရုၚ်ဆက်ဆောံဍုၚ်သအာၚ်မန်ရေၚ် မၞုံဍုၚ်က္ၜၚ်ကံက်ဂှ်ကီုရ။

ကာလဂကောံနာဲအံၚ်ထောန် ကဵု နာဲထောန်မိုၚ်တအ် ပံၚ်ကောံတုဲ ဒက်ပတန်လဝ် ဂကောံဒပ်ပံၚ်ကောံမန် မနွံဌာနဇၞော် ပ္ဍဲကွာန်ပြအ်ဂှ် နဒဒှ်ညးအုပ်ကာနာနာဂှ် ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်ကီုရ၊ ဂတယးသၞာံဂှ် ဂကောံဒပ် ပံၚ်ကောံဂှ် ကလေၚ်ပံက်ကၠေအ် ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်ဂှ် နဒဒှ်ဒုဥက္ကဌဂှ် ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ရ။ ကြဴနူဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် လုပ်ဖျေဟ်လွဟ်ကုအလဵုသဳဖသပလဂှ် ကာလဗောပၠတရဴဍုၚ်မန် ကလေၚ်ရုဲစှ်မၞိဟ်တာလျိုၚ်တၟိဂှ် နဒဒှ်ညးအုပ်ကာနာနာဂှ် ဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်လဝ်ရ၊ အပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် မယိုက်ဂၠေၚ်ဒၟံၚ်တာလျိုၚ်ဂှ်  ပ္ဍဲကမ္မတဳကမၠောန်ပညဳသၟဟ် သွက်ဂွံဗမံက်ပတိုန်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ်  နဒဒှ်ကမ္မတဳဗဟဵုမွဲဂှ် ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ကီု၊ ပ္ဍဲသဘၚ်ရုဲမာဲသၞာံ ၁၉၆၀ဂှ် ဒုၚ်ရုဲမာဲ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ၜါသွာၚ်တုဲ ဟွံကလိဂွံအံၚ်ဇမၞးကီု၊ သဘၚ်ကောံဓရီုတွဵုရးပံၚ်ကောံ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် မကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲဍုၚ်တံၚ်ကျဳဂှ် တိုန်စပ်လဝ်ကီု၊ ပ္ဍဲကမ္မတဳဗမံက်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ကီု  ရဴသာ်ဝွံယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်တာ လျိုၚ်ကောန်ဂကူဟွံကဵုသရုၚ်ၜက်ရ၊ ၜိုတ်ဂစာန်လဝ်သီုဖအိုတ်ဂှ် စိုပ်သၞာံ ၁၉၆၂ ဂိတုမာတ် ၂ ဂှ် ဒပ်ပၞာန် သဳအဝဵုတုဲ လှေက်အာသၟဝ်ဒပ်ပၞာန်တုဲ သီုဒးဒုၚ်ကြိုၚ်ထောအ် ပ္ဍဲထံၚ်မတ်မလီုတုဲ စိုပ်သၞာံ ၁၉၆၈ဗဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၂၈)ဂှ် ဂွံတိတ်ဗၠးကၠုၚ်ရ။

ဗၠးတိတ်နူထံၚ်တုဲ ကမၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် အခေါၚ်ကၠောန်ဟွံမွဲတုဲ ဆဂး ကၠောန်လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ် မပတံ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်၊ ဗတောန်လိက်ပတ်၊ ချူလိက်ပတိတ်လိက် လိက်မန်တြေံ မပတံကဵုလိက်တၟအ်တအ်ဂှ် ဆက်ကၠောန်အာဒၟံၚ် လၟိုန်ကာလရ။ စိုပ်သၞာံ၁၉၈၈ ပရေၚ်ကလိုက်ကမဵုအလုံမွဲဍုၚ် ကတဵုဒှ်တုဲ အခေါၚ်ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် စမံက်ကၠုၚ်ဂှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၈၈ ဂိတုသေပ်တေန်ပါ (၁၇) ဒက်ပတန် ဂကောံဒဳမဝ် ကရေဇြဳ ကောန်ဂကူမန်ဂှ် နဒဒှ် ဥက္ကဌမွဲ ယိုက်ဂၠေၚ်ကၠုၚ်တုဲ ပ္ဍဲသဘၚ်ရုဲမာဲ ၁၉၉၀ဂှ် ဒုၚ်ရုဲမာဲပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု စၟတ်(၂) တုဲဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်ရ၊ စိုပ်သၞာံ ၁၉၉၁ ဂိတုနဝ်ဝေန်ပါ (၃၀)ဂှ် ဒးဒုၚ်ရပ်တုဲ ဒးဒုၚ်ဖျေဟ်ထံၚ် ပွိုၚ် ၂၁ သၞာံရ။ ဂကောံဒဳမဝ်ကရေသဳကောန်ဂကူမန်လေဝ် တၠအဝဵုတအ်ထ္ၜးဟိုတ် ဂကောံဟွံမောန်ဓရောန်တုဲ ဒးဒုၚ်စၟတ်သမ္တီ ဂကောံဟွံလုပ်သၞောဝ်မွဲရ။ စိုပ်သၞာံ ၁၉၉၄ ဂှ် ဂွံဗၠးတိတ်ကၠုၚ် နူထံၚ် သီုကဵုနာဲၚိုဲတုၚ်ရ။

ဗၠးတိတ်နူထံၚ်ဗက် ပံၚ်တောဲကဵုဂကောံကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်တအ်တုဲ ချဳဓရာၚ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲအရာမအာတ်မိက် ညံၚ်ဂွံဆဵုဂဗပိက္ဍိုပ်ကျာတအ်ရ၊ စိုပ်သၞာံ ၁၉၉၈ ဂိတုသေပ်တေန်ပါ  (၆) ဂှ် ဒးဒုၚ်ရပ် ကြိုၚ်လဝ် အပ္ဍဲသ္ၚိကၟုဲ တၠအဝဵုတုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၉၉ ဂိတုအေပြဳဂှ်     ဂွံဗၠးတိတ်ကၠုၚ်ရ၊ ဆဂးပ္ဍဲဂိတုနဝ်ဝေန်ပါ (၃)ဂှ် ဒးကလေၚ်ဒုၚ်ရပ်ပၠန်ရ၊ ဟိုတ်နူပရေၚ်ထတ်ယုက်တုဲ စိုပ်သၞာံ ၂၀၀၀ဂှ် ဂွံအခေါၚ်တိတ်လွဳယဲမ္ၚးရ၊ပရေၚ်ကွာန်ဍုၚ်ဗၟာပၠန်လေဝ် အရီုစိုတ်ညးဂၠးတိ ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်တုဲ ကၠုၚ်ဆဵုဂဗကုသၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ညးဂွံဆဵုကဵုမၞိဟ်စၞးကုလသမဂ္ဂ၊ ညးစၞး အာၚ်အေဝ်အဝ်၊ ညးစၞးအဳယူတအ်ရ။

ကာလသၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တအ် ဒက်ပတန်ကမ္မတဳစၞးကၠတ်ထဝ် (CRPP) ဂှ် နဒဒှ်မၞိဟ်စၞး ဂကောံဒဳမဝ်ကရေသဳ ကောန်ဂကူမန်ဂှ် ပါလုပ်လဝ်ကီုရ။ ပၞောဝ်ကမ္မတဳစၞးကၠတ်ထဝ် ၁၈ တၠတအ်ဂှ် မၞိဟ်ဒ္စိတ်တၠတအ်ဂှ် ဒးဒုၚ်ရပ်တုဲ သၟေဟ်မၞိဟ်ဒ္စိတ်တၠ (သေံ၊ ဇဵုမဳ၊ ရခေၚ်၊ မန်) တအ် ပတိတ်လိက်တၚ်လစွံစိုတ် လ္တူဂၠံၚ်တရဴပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်အလဵု အသဳတၠအဝဵုပၞာန်တအ် မကၠောန်သဘၚ်သဳကၠဳကောန်ဂကူဂှ်ရ၊

နာဲထောန်သိၚ်ဝွံ အ္စာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗွဲသာမညမွဲဟွံသေၚ်ရ၊၊ ညံၚ်ရဴညးအာက္ဍိုပ် အလုံသွက်ဂကူမန်မာန်ဂှ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံလေဝ် ကဵုက္ဍိုပ်ကုညးမာန်ကီုရ၊ ပ္ဍဲအကြာဗွဳဗွိုၚ်မၞိဟ်သာမညတံတှ်ေ တီလဝ်ညးနဒဒှ် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မွဲရ၊ ညးဝွံ ဒှ်မၞိဟ်နွံကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဗွဲမဍိုက်ပေၚ်အိုဟ်တၟိုဟ်တုဲ ကမၠောန်ပရေၚ်ဂကူလေဝ် ဗွဲလၟေၚ်အယုက်ညးကဵုခေတ်ကါလ အခိၚ်ဟွံသ္ကုတ်ပိုတ် ယိုက်ဂၠေၚ်ကၠုၚ် ဒၠေၚ်သွက်ဂကူရ၊ ညးဝွံဒှ်မၞိဟ်မစိုန်သ္ကီု ပရေၚ်လိက်ပတ် လိက်တၟအ်တံတုဲ လိက်မဒှ်အထံက်အပၚ် သွက်ဂကူဂွံနိဿဲလေဝ် ညးပကောံပကေဝ် ပ္တိတ်လဝ် နကဵုဘာသာမန်ဗၟာ နွံဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ကီုရ၊၊

က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်အာဇာနဲမန် နာဲထဝ်သောန်ဝွံ ကလိဂွံအယုက် (၉၈) သၞာံ  သက္ကရာဇ်ခရေတ်(၂၀၁၄) ဂိတုနဝ်ဝေန်ပါ (၇) စုတိအာ နကဵုယဲမၞိဟ်အယုက်ဇၞော် ပ္ဍဲသ္ၚိဒၟံၚ်ညး အရာပ်သုဝဏ္ဏဘုံ လ္တူဍုၚ်လ္ဂုၚ်တုဲ ရုပ်ကလာပ်ညးမသှ်ေမံၚ်ဂှ် နဝ်ဝေန်ပါ (၉) ဂှ် စံၚ်ဇွဂြဇုတ်ညးတုဲဒှ်အာ ပ္ဍဲသုသာန်ဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ။

နိဿဲ

• ပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ် imna Mon News 2014\n


• ဝၚ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မတဝ်စၞေဟ်ကၠုၚ်သွက်ဗ္ၜးၜးဂကူမန်ဂမၠိုၚ်ကၞပ်မွဲ (၁) ၂၀၀၇

ကူနၚ်နူ : themontechnique.blogspot.com

နာဲၚိုဲတိင်

ဥက္ကဌ-ဗော်ကောန်ဂကူမန်

နာဲၚိုဲတိၚ်ဝွံ က္တဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၂၃ ဂိတုမါတ် စၟတ်တ္ၚဲ၁၉ ဇရေၚ်မိမၜါ နာဲသာဒေါန် မိၚိုဲသုန် ပ္ဍဲ ကွာန်ထုံအာၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဘာအၚ် မဒှ်ရ၊ ပ္ဍဲ ၁၉၃၉ အဃောပၞာန်ဂၠးတိဒုတိယ က္တဵုဒှ်မံၚ်ဂှ် ညးတိုန်လ္ၚတ်မံၚ်ပညာ ပ္ဍဲဘာဂျာတ်ဇေၚ် ကဝ်လုက် ဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ၊ နူဂှ်တုဲ ညးဆက်တိုန်တက္ကသဵုလ္ဂုၚ်ပၠန်ရ၊ ၁၉၄၂ အခိၚ်ညးဂွံအယုက် ၁၉ သၞာံဂှ် စလုပ်ချီဓရာၚ်ကၠုၚ်ဝိုၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲကဵု ပ္ဍဲကဵုပၞာန်ဗၠးၜး ဗမာ(BIA) ရ။ ပ္ဍဲ ၁၉၄၅ ဂိတု မါတ် ၂၇ ဂှ် ကေၚ်လုပ်လဝ်ပေါဲဗ္တိုက် ကဵုဂျပါန် နဒဒှ်ကောန်ပၞာန်ဒမြိပ် (ပျောက်ကျား) အပ္ဍဲကဵု တွဵုရးဒဂုံနွံရ။

နာဲၚိုဲတိၚ်ဝွံ  အပ္ဍဲအရာပရေၚ်ချဳဓရာၚ် လုပ်ပေါဲဗတိုက် သွက်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာၜးဂှ် နဒဒှ် ကောန်ပၞာန်  (BIA)  မွဲတၠကီု  နူကဵုဂကောံဒပ်ပၞာန် ဗိုလ်အံၚ်ဆာန်ဒက်ပ္တန်လဝ်ဂှ်  နဒဒှ်ညးလျိုၚ်တြးဝါဒမွဲ ယိုက်ဂၠေၚ်ကၠုၚ်လဝ်နွံကီုရ။ ပ္ဍဲ သၞာံ (၁၉၄၇)ဂှ်  ဗိုလ်အံၚ်သာန် ဒးဒုၚ်ပန်ဂစိုတ်တုဲ ညးဒေါံဇူကၠေံ နူကဵုဒဒှ်ဂကောံကရောံ (BIA)ရ။  ပ္ဍဲ  (၁၉၄၈) နဒဒှ် လျိုၚ်ညးအုပ်ကာ ဂကောံသၟတ်ရာမည အလုံဒေသရးမန်မွဲတၠကီု   နဒဒှ် သၟတ်အာရှမွဲတၠကီု ကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ်ရ၊

ပ္ဍဲ ၁၉၄၈ ခေတ်အလဵုသဳဖသပလတေံ နာဲပါန်သာအာက္ဍိုပ်တုဲ အဃောမန်တံ လုပ်သီလွဟ်အပ္ဍဲရုၚ်ဗၠာဲသၟိၚ် ပ္ဍဲကွာန်ထဝ် ပၠၚ်ဂှ် နာဲၚိုဲတိၚ်ရပ်လဝ်ဇုက်လက္ကရဴဏောၚ်စှေ်စိုတ်တုဲ အလဵုသဳဥုနုတံ ရပ်ထိၚ်ထောံနာဲၚိုဲတိၚ်ရ၊ အဃော မန်ကဵုကရေၚ် လုပ်သီထောံဍုၚ်မတ်မလီုဂှ်လေဝ်ညးပါမံၚ်ကီုရ၊  ပ္ဍဲလက်ထက်ဏံ လ္ပာ်ကရေၚ်တံ ဇြဝ်ဗဥုကျဳ အာက္ဍိုပ်တုဲ မန်ကဵုကရေၚ်ကေတ်လဝ်တၚ်တုပ်စိုတ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ကၠောန်လဝ်လိက်ကသုက်နွံရ။

ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၄၉ ဒပ်ပၞာန်မန် အဃောနာဲၚိုဲတိၚ်တံ ကေတ်လဝ်ဒၞါဲအကြာ ပွဳပွူဍုၚ်ဇြပ်ဗုဂှ် ဒုၚ်ဆဵုဂဗကဵု ညးစၞးအလဵုသဳ ဥုနုတံ သွက်ဂွံတက်ကျာ သီုကဵုကိစ္စပ္အပ်လွဟ်နွံတုဲ ပရေၚ်ဆဵုဂဗညးသ္ကအ် မုဟွံအံၚ်ဇၞးရ၊ အခိၚ်ဂှ် ဒပ်ပၞာန်မန်ဟွံဂွံကဵု ယၟုဒပ်ဏီရ၊ ပရေၚ်ဆဵုဂဗလီုလာ်အာတုဲ နာဲၚိုဲတိၚ်လုပ်အာဍုၚ်သေံ စှ်ေစ္ဒက်မန်ဍုၚ်သေံရ။ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၅၀ မွဲဟာကေုာံ ဇြဝ်ဗဥုကျဳ ညးတိုန်လဝ်ကောံဓရီုဇၞော် ပ္ဍဲဍုၚ်ဖာပေါန်နွံရ။

ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာကလိဂွံဗၠးၜးတုဲ ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၅၂) ဂှ် နဒဒှ်ညးတာလျိုၚ် ဂကောံကေၚ်ကာဂကူမန် ကေုာံ ဂကောံကောန် ဍုၚ်အရၚ် စၞးဂကူမန် ကေၚ်ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ရ၊ ပ္ဍဲကဵု ဗဟဵုဒပ်ပၞာန်ပၠတရဴကောန်ဂကူမန်လေဝ် နဒဒှ် ဗဟဵုကမ္မတဳမွဲ ကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ်ရ။

ခေတ်ဍုၚ်ကွာန်က္တဵုဒှ်ကလိုက်ကၟဵု လက်ထက်ဒ္စါံပန်မလောန်ၜက်အာတုဲ ပ္ဍဲကဵုဗော် ယူအေန်အေဲလ်ဒဳ လေဝ်ဂွံ လဝ်အခေါၚ်နဒဒှ် သဘာပတိမွဲတၠလၟိုန်ရ။ သွက်ဒတုဲဖဵုအလုံဂကူမန် ပ္ဍဲကဵုဗော် ဒဳမဝ်ကရေဇြဳအလုံဒေသရးမန်လေဝ် နဒဒှ် ဒု ဥက္ကဌမွဲတၠ ကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ်ရ။

ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၄၈ ဂိတု ဂျူလာဲ ၂၈ ဂှ် မွဲဟာန်ကေုာံ ဥက္ကဌဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ နာဲယှိုဲကျေန် ကေၚ်ဒးလဝ်ထံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီု မွဲစွံ အလန်ကၠာအိုတ်ရ ။ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၆၁ နူကဵုဂကောံညဳသၟဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်နူတွဵုရးဂမၠိုၚ် တၞဟ်နချူသဇိုၚ်သၞောဝ် ဖေဒ္ဒြောကၟိန်ဍုၚ်တုဲ အဃောကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲကောံဓရီု ပ္ဍဲဍုၚ်သေံ (ဒဵုဇၞော်)ဂှ် နဒဒှ်စၞးဂကူမန် နာဲၚိုဲတိၚ်တိုန်စိုပ်ရ။ ၁၉၆၂ ဂိတု၀၂ စၞတ်တ္ၚဲ ၂၄ ကၠာဥုနေဝေန် ဟွံဂွံသီအဝဵုဏီ အဃောကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲကောံဓရီုဇၞော် ချူသၞောဝ်ကၟိန်ဍုၚ် အပ္ဍဲဌာနဗလးရမျာၚ်ဂှ် နဒဒှ်စၞးကောန်ဂကူမန် နာဲၚိုဲတိၚ်တိုန်စိုပ်ရ၊ ဂိတု၀၃ စၟတ်တ္ၚဲ၀၂ ဥုနေဝေန် သီထောံအဝဵုပၞာန် အလုံကၟိန်ဍုၚ်တုဲ သီုကဵုဟွံဒုၚ်ရပ် ညးပါဲဓလေတ်ထောံရ။

ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၆၃ သွက်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံကၟိန်ဍုၚ် အဃောမကော်ဆဵုဂဗညးတာလျိုၚ်ကုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲကဵုရး တၞၚ်သဳဂှ် နာဲၚိုဲတိၚ် နာဲထောန်တိၚ် နာဲအံၚ်ထောန် ကေုာံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ပၠတရဴမန်တၞဟ်ဟ်ဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ရပ်အာအိုတ်ရ။

၁၉၆၅ လက်ထက်ကံၚ်ဇြဳတိုန်တၟိတၟိဂှ် ဒးဒုၚ်ရပ်ထိၚ်ထောံဇိုၚ် (အကျယ်ချုပ်) အပ္ဍဲထံၚ်အၚ်စိၚ်ပွိုၚ်ၜါသၞာံပြၚ်ရ၊ ၁၉၉၀ ဂိတုအဝ်ဂါတ် ၁၉ ပ္ဍဲကဵု ၝောံခန်ဂန္ဒဳ ဂၠံၚ်ဗိုလ်အံၚ်ကျဝ်ဂှ် ဟိုတ်နူ ပံၚ်တောဲပ္တိတ်လလောၚ်တြး ကေုာံဗော် UNLD  ၊ NLDတုဲ ဒးဒုၚ်ဖျေံထောံထံၚ် ပွိုၚ် (၂၁)သၞာံရ။ ဗွဲကြဴ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ တက်ကျာပရေၚ်ဒေါံပန်ပှော် ကဵု ဗော် နဝတ တံ အာတ်မိက်ကဵုဗလး သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်တံတုဲ ညးဗၠး တိတ်ကၠုၚ်ရ၊ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၉၈ ဂှ် ဟိုတ်နူချူပလံၚ်လဝ်လိက် ကဵုကသပ်ကုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတုဲ ကေၚ်ထပ်ဒးလဝ်ထံၚ် ပွိုၚ် (၇)သၞာံပၠန်ရ။ နာဲၚိုဲတိၚ်ဝွံ ဇကုညးၜိုန်ရဒေါံဇူထောံနူကဵုပေါဲဗ္တိုက် နကဵုဂၠံၚ်တရဴပ်လွဟ်ကီုလေဝ် နကဵုဂၠံၚ် တရဴပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်အပ္ဍဲသၞောဝ် ညးဆက်လုပ်မံၚ်ပေါဲဗ္တိုက်ဖိုဟ်ဂှ် နူကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ စၟတ်သမ္တီလဝ်ရ။

ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၂ ဂှ် ပ္ဍဲကဵုဗော်ဒဳမောကရေဇြဳကောန်ဂကူမန် ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ် နဒဒှ်ဥက္ကဌတုဲ နူဂှ်ပၠန်ဗော်ၜါကောံတုဲ ပ္ဍဲကဵုဗော်ကောန်ဂကူမန် ထပ်ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်နဒဒှ်ဥက္ကဌပၠန်ရ၊ ဗွဲကြဴပရေၚ်ထတ်ယုက်ဟွံခိုဟ်တုဲ ညးဒေါံဇူထောံ နူကဵုကမၠောန်ဗော်ရ၊၊

မွဲဟာန်ကေုာံ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်  နူကဵုဍုၚ်နဝ်ဝေ ပ္ဍဲဍုၚ်အဝ်သလိုဝ်ဂှ် ကေၚ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်လာဘ် တဆိပ်ကြာနွံရ။

တၞဟ်နသ္ဂောံဗလးပတိတ်ကဵု သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်နူကဵုထံၚ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၀၃ ဂိတုမေ ၁၂ ဂှ် နာဲၚိုဲတိၚ် မွဲဟာန်ကေုာံ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဝှ်ကြံၚ် နူကဵု၂၃ ဂကောံ ပံၚ်တောဲတုဲ ချူပလံၚ်ဗစိုပ်လိက် ကုဗိုလ်တာန်ယှိုဲရ။ ပ္ဍဲ ၂၀၀၈ ဂိတုသေပ်တေန်ဗာ ဂှ် ကိစ္စစပ်ကဵု ပရေၚ်ဒိမောကရေဇြဳကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ချူဗစိုပ်လဝ်လိက် ကုညးအုပ်ကာ ကုလသမဂ္ဂ ဗိတ်ဂဳမောန်နွံရ။

စပ္တံနူသၞာံ ၂၀၁၆ ဂှ် က္တဵုဒှ်ယဲဝေဒနာ မၞိဟ်အယုက်ဇၞော်တုဲ ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ အံက်ဒဝ်ဗာ ၀၂၊ ၂၀၁၈၊ အခိၚ်သဝ်တ္ၚဲ (၇) နာဍဳ (၂၀) မိနေတ်ဂှ် ကလိလောန်စဴအာဘဝပလိုက်တေံရ၊ ကာလညးစုတိအာဂှ် ကလိဂွံအယုက် (၉၆)သၞာံရ

နာဲၚိုယ်တိၚ်ဝွံ ခေတ်အလဵုသဳအဆက်က် မွဲဒမြိပ်ဘဝညး  ကံကုသဵုမန် မန်ညံၚ်သ္ဂောံဖန်က်ကေတ်မာန် ကေုာံ ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရေဝ် ညံၚ်သ္ဂောံမံက်ဂတဝ်တိုန်မာန်ကီုဂှ် နကဵုဂၠံၚ်တရဴလုပ်ပေါဲဗ္တိုက်ရပ်လွဟ်ဂှ်မွဲဗီု  အပ္ဍဲဗွိုၚ် သၞောဝ်ဥပဒေဂှ်မွဲနဲ ဗွဲမဗဗွဲကဵုခေတ်ကါလ ဒုၚ်ဂိဒုၚ်စေက်ဍာ်ဓတ်ကါယညးအလုံမွဲဘဝတုဲ ရုန်ဂ္စာန်ပ္တိတ်ကၠုၚ်လဝ် ဇြဟတ်ရ၊ အတိုၚ်လိက်အုပ်ညးမချူခၞံပတိတ်လဝ်ဂှ်တှေ် မွဲဒမြိပ်မုက်ဂၠံၚ်တရဴဘဝညး ကဵုကမၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်  အပ္ဍဲကဵုခေတ်အလဵုသဳအဆက်က်ဂှ် ဒးလုပ်မံၚ်ထံၚ် ညံၚ်အပ္ဍဲကဵုမ္ၚးကီုရ။  အလဵုဇကုညး လုပ်ကၠုၚ်ပေါဲဗ္တိုက်သွက်ဗၠးၜး ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ကြပ်ပေၚ်(၇၀)သၞာံရ။

နာဲၚိုယ်တိၚ်ပြဟ်လလုဲအာစိုပ်အနိစ္စဓဝ်တုဲ သွက်ကောန်ဂကူမန်တံသၟးဟွံက ဒးဒှ်လၞီအောန်စိုတ်၊ ကၟိန်ဍုၚ်ဗၠးၜး သွက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂမၠိုၚ် အလုံအိုတ်သီုလေဝ် တုပ်တဴညံၚ်ရဴသၞံၚ်တိုၚ်ပၠတရဴမွဲမ ပြဟ်ဒတုံပၠိုတ်အာကီု ရ၊   ပရေၚ်ရုန် ဂ္စာန်ဂၠံၚ်တရဴညးကွာ်လဝ်ဂှ် အလုံကၟိန်ဍုၚ်မွဲဒးကေတ်မံၚ်ဂုဏ်စရာဲရ။

နိဿဲ

• သက်တော်ရှည် တော်လှန်ရေးသမားကြီး (သို့) နိုင်ငွေသိမ်း


• သျမ်းသံတော်ဆင့် ၂၀၁၈


• လိက်လၞီအောန်စိုတ်ဂမၠိုၚ်

ကူနၚ်နူ : themontechnique.blogspot.com

နာဲသိင်မိုင်

သၟာပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်

ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် သၠာဲလွဟ်ကဵုအခေါၚ်အရာဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ကါလလုပ်ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ပ္ဍဲသၞာဝ်တုဲ ကါလကလေၚ်ရုဲစှ် ညးတာလျိုၚ်တၟိ ပၠန်ဂှ် ဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်ကေတ် နဒဒှ် ဖက်ဆောညးရေၚ်ဖဵုပၠန်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ကာလ ဒက်ပတန်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တၟိဂှ် နာဲအိုၚ်ထောန်ဂှ် ဥက္ကဌ၊ နာဲဖဝ်စိၚ်ဂှ် ဒုဥက္ကဌ၊ ညးရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂှ် နာဲထောန်သိၚ်ရ၊ ညးတာလျိုၚ်ကေၚ်ကာဗဟဵုတံဂှ် နာဲဖဵုကံၚ် (ကၠအ်သတ်)၊ နာဲသာဟာန် (ပံၚ်)၊ နာဲၚိုဲတိၚ်၊ နာဲနလ္လာ၊ နာဲဆာန်မန်(ကၟာဝက်)၊ နာဲအံၚ်တေအ်၊ နာဲဗိုလ်ကြံၚ်၊၊ ကမ္မတဳအရန်တံဂှ် နာဲသာန်ယောန်၊ နာဲကောန်ဗၠာဲ၊ နာဲစိၚ်ကျဝ် (ကအ်ဗိန်) တံရောၚ်။

၁၉၆၀ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၆) ဂှ် ညးလုပ်ပြိုၚ်ရုဲမာဲပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ်ကီုလေဝ် ဟွံမာန်ဇြဟတ်ဗော် ဖသပလ တံတုဲ ဟွံကလိဂွံအံၚ်ဇၞးရ၊ ၁၉၆၀ ဂိတုဂျောန် (၈၊ ၉၊ ၁၀)ဂှ် ဂကောံမန်ဂမၠိုၚ်ပံၚ်ကောံတုဲ ကၠောန်သ္ပပေါဲကောံဓရီု ပ္ဍဲဘာကျာ်ဩဳမန် ဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ၊ နူကဵုပေါဲကောံဓရီုဂှ် ဒက်ပတန်ပတိုန် ကမ္မတဳ ဗမံက်ပတိုန်တွဵုရးဍုၚ်မန်မွဲဂကောံတုဲ နူကဵုမၞိဟ်စၞးဂကောံ (၂၁)တၠဂှ် နာဲသိၚ်မိုၚ်ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်နဒဒှ်ညးအုပ်ကာမွဲတၠကီုရ။

တွဵုရးဍုၚ်မန် ညံၚ်သ္ဂောံမံက်ဂတဝ်တိုန်ကၠုၚ် အဃောမရုန်ဂစာန်မံၚ်ဂှ် ဗိုလ်နေဝေန် ထ္ၜးဟိုတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟွံၜိုဟ်လံ တုဲ ၁၉၆၂ ဂိတုမါတ် (၂)ဂှ်  သီထောံအဝဵုကၟိန်ဍုၚ်ရ၊  အခိၚ်ကါလဂှ် ဥက္ကဌဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် နာဲအိုၚ်ထောန် ဒးဒုၚ်ရပ်ကၠာအိုတ်ရ၊ စဵုကဵုစိုပ် ၁၉၆၃ ဂိတုနဝ်ဝေန်ပါ (၁၀) က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန် မသၟေဟ်သှ်ေမံၚ်တံဂှ် ဒးဒုၚ်ရပ်အာဖအိုတ်ရ။

က္ဍိုုပ်သ္ကိုပ်မန် မ္ဒးဒုၚ်ရပ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် 

နာဲနလ္လာ၊ နာဲထောန်သိၚ်၊ နာဲၚိုဲတိၚ်၊ နာဲကောန်ဗၠာဲ၊ နာဲဆာန်မန်၊ နာဲတေန်အံၚ်၊ ဗိုလ်ကြံၚ် ကေုာံ နာဲသိၚ်မိုၚ် တအ်ဒးဒုၚ်ဖျေံထံၚ် ဟွံမွဲကဵုအပိုၚ်အခြာတုဲ၊ စိုပ်သၞာံ ၁၉၆၈ဂှ် ၜိုန်ရတိတ်ဗၠးကၠုၚ်နူကဵုထံၚ်တုဲကီုလေဝ် အခေါၚ်ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟွံမွဲရ၊ ဆအယာံမာတ် ပရေၚ်လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်ညိညဟေၚ် ညးရေၚ်တၠုၚ် ကၠောန်ကၠုၚ်ဟွံပိုတ်သ္ကုတ်ကီုရ။

ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၈၈ ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာက္တဵုဒှ်ကလိုက်ကၟဵုတုဲ အခေါၚ်ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်စမံက်ဂတဝ်လကၠုၚ်ရ၊ ပ္ဍဲသၞာံဂှ်ဟေၚ် ဂိတုအံက်တဝ်ပါ (၁၁)ဂှ် မန်တအ်စယာတိုန်က္ဍိုပ် ပံက်ပတိုန်ဗော်တၟိရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဗော်ဒဳဝ်ကရေဇြဳကောန်ဂကူမန် စမံက်ကၠုၚ်တုဲ နဒဒှ် ဗဟဵုကေၚ်ကာမွဲတၠ နာဲသိၚ်မိုၚ် ပါလုပ်လၟိဟ်ဆက်ကေတ်တာလျိုၚ်ပၠန်ရ။ ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲ ၁၉၉၀ဂှ် နူကဵုဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳကောန်ဂကူမန် လုပ်ဒုၚ်ရုဲမာဲ (၁၉) ဒၞါဲဂှ် နာဲသိၚ်မိုၚ် လုပ်ဒုၚ်ရုဲမာဲ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ်ဇကုကီုလေဝ် ဟွံဂွံဒုၚ်ရုဲဲရ၊ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၉၂ ဂိတုမေ (၂၀)ဂှ် တၠအဝဵုပၞာန်တံ လလောၚ်တြးကၠေံ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဒှ်ဗော်ဟွံလုပ်သၞောဝ်မွဲရ၊ ၜိုန်ဂှ်လေဝ်  ကမၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကမၠောန်ပရေၚ်ဂကူ ဗီုကၠောန်ဂွံဂှ် ညးတံဆက်ကၠောန်အာမံၚ်ရ။

•  ၁၉၄၈-ဂိတုဨပြဳ “ဗော်သွးကောန်ဍုၚ်အရေၚ်မန်”ဒုၚ်ရုဲစှ် နဒဒှ် ဖက်ဆောညးအုပ်ကာနာနာ ပ္ဍဲဂကောံရ။


• ၁၉၄၈-ဂိတုဩဂေတ် မန်ံ ကရေၚ်ပံၚ်တောဲ  လ္ပာ်မန်နာဲသိၚ်မိုၚ် ဍိုက်ဍိုပ်တုဲ လုပ်ဗ္တိုက်သီကေတ်ခရိုၚ်သဓီုရ(ဍုၚ်သထီု)


• ၁၉၅၈-သၠာဲၜး လွဟ်ကေုာံဒဳမဝ်ကရေဇြဳဂှ် ပါလုပ်ကၠုၚ်ကီုရ။


• ၁၉၆၀-လုပ်ရုဲမာဲ စၞးပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ် ဟိုတ်နူအလဵုသဳ ဖ ဆ ပ လ ကေုာံဒပ်ပၞာန်ကၠတ်လဝ်မာဲတုဲ၊ ဒးဒုၚ်ကျအာမာဲရ။


• ၁၉၆၄-ဒးဒုၚ်ရပ် စုတ်ထံၚ်။


• ၁၉၆၈-ဗၠးနူထံၚ်တုဲ အခေါၚ်ချဳဒရာၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟၟဲတုဲ ပရေၚ်လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်ဟေၚ် ချဳဒရာၚ်ကၠုၚ်ရ။


•  ၁၉၈၈-ဂှ် ပ္ဍဲဂကောံ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳမန် ဒှ်ကမ္မတဳ ကေၚ်ကာဗဟဵုမွဲတၠကီုရ။


• ၁၉၉၀-ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲ လုပ်ပြိုၚ်စၞးဍုၚ်ပံၚ်တုဲ ကျအာဇြဟတ် NLD တံရ။

နာဲသိၚ်မိုၚ်ဝွံ ဟွံကလိဂွံကောန်ဇာတ်တုဲ အလုံမွဲဘဝညး ပရေၚ်ဂကူ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟေၚ်ကၠောန်ကၠုၚ်ရ၊

ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် မမိက်ကဵုမွဲမွဲ သွက်ဂွံပ္ကောံပ္ကေဝ်လေဝ်ဟွံသလးရ။ အခိၚ်ကာလညးအယုက်ဇၞော်ကၠုၚ်ဂှ် ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ နူဒေသညးကီု နူကဵုဒေသတၞဟ်ဟ်တံကီု ဘိုၚ်ရီုဗၚ်ညး ညံၚ်ရဴအပါဇၞော်ဇကုကီုရ၊ တၞဟ်နရော်ဂုဏ်ညးတုဲ  ကောန်ဂကူပိုဲတံ သ္ပသဘၚ်ကလအ်စညးရိုဟ်ဟ်သၞာံနွံကီုရ၊

နာဲသိၚ်မိုၚ်ဝွံ ကၠာနူဟွံစုတိဏီ ဒှ်အာယဲကျာသ္ကုတ်ရ၊ သမ္ဘာညးကီု သီုကဵုကောန်ဂကူမန်ကီု   မိဿဟာဲညးဂမၠိုၚ်ကီု  ဘိုၚ်ရီုဗၚ်ထ္ၜလဘာ်လွဳဝတ်ကုညးအိုတ်ရ၊  စိုပ်သက္ကရာဇ် (၁၃၇၁) ဂိတုစဲ (၃) မံက် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ (၁၇-၃-၂၀၀၀) အာယုက် (၉၁) စုတိအာရ။

နိဿဲ

• အတ္ထုပတ္တိ နာဲတိၚ်မုၚ်၊ တၠဂုအ္စာအဇ္ဇ ပကောံလဝ်ကဵုရောၚ်၊


• ဝၚ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မတဝ်စၞေဟ်ကၠုၚ် သွက်ဗၠးၜးဂကူမန်ဂမၠိုၚ်၊ ကၞပ်(၁) တြးပ္တိတ်လဝ် ၂၀၀၇၊

ကူနၚ်နူ : themontechnique.blogspot.com

နာဲဖဵုစိင်

သၟာပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်

အ္စာနာဲဖဵုစိၚ် (က) နာဲမၞိက်ရတ်ဝွံ  ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ် (၁၂၆၈) သၞာံ ဂိတုခ္ဍဲသဳ (၁၀)စွေက် တ္ၚဲအၚာ သၠးနူဂဝ်မိရ၊ ဌာန်ဇာတိတၟုပ်သုက်ဂှ် ဒှ်ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် ၊ ကွာန်ကၟာဝက်တုဲ မိမညးၜါဂှ်  ဒှ်နာဲဖခိလ် ကေုာံ မိဣနှေၚ်တအ်ရ၊ စဗ္တောန်လိက်ပတမန်၊ လိက်ဗၟာ နူကၟာဝက်တုဲ ကာလတိုန်ဘာတန်သမၠုၚ်ဂှ် အာတိုန်ဗာကောန်ဂကူ ကော်ဂး (တိုၚ်ရၚ်းအထက်တန်းကျောၚ်း) ပ္ဍဲကွာန်ကျာ်ရဲ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် ဇရေၚ်ကျာ်ဇၞော်အစာပညါဒိဗ္ဗတုဲ အံၚ်အာစှ်တန်ပ္ဍဲဘာဂှ်ရ၊ နူဂှ် ဆက်တိုန် ဘာပကတ်ပကေၚ်အ္စာဘာ ပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီု အရာပ်သၟိၚ်ၚိုန် (မိုၚ်ၚါန်) ဇရေၚ်ကျာ်ဇၞော်ဘာဝါ (ကွေၚ်ကျံၚ်) တုဲ မွဲကဆံၚ် တိုန်ဘာနဝ်မာန်၊ ဍုၚ်မတ်မလီုတုဲ အာၚ်ဇၞးကေတ် ဘာပကတ်ပကေၚ်အ္စာဘာရ၊ အံၚ်ဇၞးအာ နဒဒှ်အ္စာဘာတုဲ သ္ပအ္စါဘာတန်လဒေါဝ် ပ္ဍဲကွာန်ကၟာဝက် မဒှ်ဌာန်တၟုပ်သုက်ရ၊  အပ္ဍဲအခိၚ်ပ မံၚ်အ္စာဘာဂှ်ရ ဒက်မိတ်ဒာန်ကုမိဌေယေန်တုဲ စှ်ေအာဒၞဲါဝဲါ ကလိဂွံကောန်တြုံပန်၊ကောန်ဗြဴပန်ရ၊ ကောန်တြုံမွဲ ကဵု ကောန်ဗြဴမွဲဂှ် ချိုတ်အာနူဍောတ်တ်ရ၊ ညံၚ်ဗီုဂလာန်မန်  မဟီုစ “ကဒါတ်ဗက်ဗျ ကောန်ဗက်မိမ“ ကီု ဟိုတ်နူညးဗတောန်ဖျောန်ထ္ၜးဂၠံၚ်ခိုဟ်တုဲ ကောန်ဇာတ်ကောန်စဴညးဗွဲမဂၠိုၚ်တံဂှ် ပ္ဍဲအရာပညာကီု ပ္ဍဲအရာစိုတ်ဓါတ်ဆာန်ဂကူကီု ပေၚ်တၟိုဟ်ဒၟံၚ်သီုဖအိုတ်တုဲ ယိုက်ဂၠေၚ်ဒၟံၚ်  အဇိုၚ်(တာလျိုၚ်) ကောန်ဂကူပ္ဍဲဂကောံမန်ဂမၠိုၚ် မပ္တံ ဂကောံဒဳမဝ်ကရေသဳကောန်ဂကူမန်၊ ဂကောံဗတောန်လိက်ပတ်မန် ကေုာံ ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာ ကေုာံ ဂကောံနာနာ ဒၞဲါညးတအ်မစိုပ်ဂှ်အိုတ်ရ၊

ပ္ဍဲခေတ်ပၞာန်ဂၠးတိအလန်ဒုတိယတုဲ အခိၚ်မန်ဗၟာဂ္စာန်ဒၟံၚ် ညးၚ်ဍုၚ်မန်ဗၟာဂွံသၠးပွးနူအၚ်ကလိက်ဂှ် ပံၚ်တောဲ ကုအ္စာဖဝ်ချိုဝ်တုဲ ယိုက်ဂၠေၚ်ကၠုၚ် ကမၠောန်ဍုၚ် ကမၠောန်ဂကူကီုရ၊ ဗွဲကြဴ ကာလမန်တအ် ညာတ်ကေတ် ယဝ်ရမန်ဟွံကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တၞဟ်ပြာမ္ဂးတှ်ေ အခေါၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် မန်တအ်ကလိဂွံဟွံမာန်တုဲ ဒက်ပတန်ကၠုၚ် ဗော်မန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂှ် နဒဒှ်ကေၚ်ကာဗဟဵုမွဲတၠဂှ် ညးယိုက်ဂၠေၚ်ကၠုၚ် ကတိုၚ်ကတိုၚ်ကၟဟ်ဟ်ရ၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်(၇)တၠ နွံတမ်ဇိုၚ်ဇၞော်ကုသလ (ဝါဍောတ်) ၊ အ္စာဖဝ်ချိုဝ်၊ နာဲဖဝ်စိၚ် (ကၟဝက်)၊ နာဲထဝ်အး (ကၟာဝက်)၊ နာဲပျုၚ် (ကၟာဝက်)၊ နာဲဆာန်မန် (ကၟာဝက်)၊ နာဲဖဝ်အံၚ်(ဝါဍောတ်)၊ တအ် ပကောံဓရီု ပ္ဍဲသၞာံ ၁၃၀၈ ပ္ဍဲကွာန်ဝါဍောတ် (တကအ်ခၟိုၚ်)တုဲ ဂၠဲါသွဟ်ဂၠဲါဂၠံၚ် ဗီုလဵုကၠောန် ဗီုလဵုပမ္ဂး စိုတ်ဓါတ်ဂကူမန်တအ် ဂွံကတိုၚ်ကၟဟ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲပရေၚ်ကောန်ဂကူရောဂှ်  ချပ်ရေၚ်သ္ကအ်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲဂှ် ညးတအ်ညာတ်ကေတ်  ပ္ဍဲဂကူမန်ပိုဲ သဘၚ်ကၞာမစိုပ်ကဵုပြဝေဏဳတအ် ၜိုန်ရနွံကၠုၚ် ဇၟာပ်ဂိတုကီုလေဝ် သဘၚ်ကၞာမစပ်ကဵု ပရေၚ်ကောန်ဂကူဇေတ်တ်ဂှ် ဟွံမွဲတုဲ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်မွဲ ပိုဲတအ် သ္ဒးဗမံက်ပတိုန်ထေက်ရောၚ် စှ်ေစိုတ်တုဲ ဂၠာဲတ္ၚဲသွက်ဂွံခုတ်ပတန် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ရ။ ပ္ဍဲဂှ် နာဲထဝ်အး ပတိုန်ထ္ၜး ပတၟေၚ်ကဵု တ္ၚဲဂကူမန်တအ် မပတန်လဝ်ဍုၚ်ဟံသာဝတဳ ပ္ဍဲဂိတုမာ်မွဲစွေက်ဂှ်တုဲ တ္ၚဲမာ်မွဲစွေက်ဂှ် ဒးစၟတ်သမ္တီ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ထေက်ရောၚ်၊ တုဲပၠန် အပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ်မ္ဂး ဒှ်အခိၚ်မန်တအ် ဝါဗ္ၚတုဲ ဒှ်အခိၚ်သၠး ရာသီဥတုလေဝ်သာယျာတုဲ ညးဂမၠိုၚ်တုပ်စိုတ် ဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် တ္ၚဲမာ်မွဲစွေက်ဂှ် ညံၚ်ဂွံစၟတ်သမ္တီ နဒဒှ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ရ၊ ဗွဲကြဴ တၞဟ်နဂွံဒှ် ဆန္ဒအလုံကောန်ဂကူတုဲ ကာလကၠောန်သဘၚ်ကောံဓရီုကောန်ဂကူအလန်ကၠာအိုတ် ပ္ဍဲကွာန်ပ္ၚဂှ် ကလေၚ်ဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် ပဒတန်ပၠန်ရ၊၊ ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဂွံသၠးပွးတုဲ ဂကူမန်ဂှ် အခေါၚ်သၠးပွးညိဟွံမွဲ သွက်အခေါၚ်မန် ဂွံမံက်ဂတဝ်တိုန် မာန်ဂှ် သ္ဒးသၠိုန်ပတိုန် ကဆံၚ်ပရေၚ်ချဳဓရာၚ်ကောန်ဂကူရောၚ်၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်တအ် ဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ်တုဲ တၞဟ်နကလိဂွံဇြဟတ်အရီုဗၚ် နူမန်ဍုၚ်သေံတုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၃၁၀ ဂိတုပထမ ဒဂိုန်(၂)မံက် (၇၊၆၊၄၈)ဂှ် ညးတံညးပန်တၠ အစာဖိုလ်ချိုဝ်၊ အစာဖိုဝ်စိၚ်၊ နာဲအိုၚ်ထောန်၊ နာဲသာန်လှာၚ် တိတ်အာဆက်မိတ် ကုကောန်ဂကူမန်ဍုၚ်သေံရ၊၊

ပ္ဍဲအခိၚ်မန်တအ် မစေှ်​ စိုတ် ဒြဟတ်လွဟ်ဟွံမွဲမ္ဂး ဗၟာဟွံဖေက်မန်တုဲ စန်ဒက်သၟတ်တံတုဲ သွက်ဂွံဗတောန်ကဵု ကွတ်ပၞာန်ဂှ်လေဝ် ကေတ်တာလျိုၚ်စန်ဒက်ကၠုၚ် သၟတ်မန်ပ္ဍဲဒေသမုဟ်ဍုၚ်တအ်ပေၚ်ၚ်ကီုရ။ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံဗက်ဂၠဲါရပ် ညးမချဳဓရာၚ် ပ္ဍဲဂကောံသၟတ်တံတုဲ စံၚ်ထောံကွာန်ကၟာဝက် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၃၁၀ ဂိတုဖဝ်ရဂိုန် (၃)မံက်ဂှ် သ္ၚိနာဲဖဝ်စိၚ်တံကီု သီုကဵုသ္ၚိနာဲထဝ်အးတအ်လေဝ် တူအာပၟတ်ကရောမ်ဂှ် သီုဖအိုတ်ရ။

ဗွဲကြဴ ကာလမန်တိတ်ပၠန်ဂတးမရပ်လွဟ်ဂှ် ဗက်တိတ်အာက်ုတုဲ ကာလမန်ရဲလွပ်လွဟ်တအ်သီုဖအိုတ် ဒက်ပ္တန်ပ္တိုန်မွဲဗော် ကော်ဂး ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်ဂှ် နာဲအံၚ်ထောန်ဂှ် ဗွဲကိုပ်ကၠာဂွံဒုၚ်ရုဲစှ် ဥက္ကဌတုဲ ညးအုပ်ကာနာနာဂှ် နာဲဆာန်မန် ၊ ကေုာံ အစာဖိုဝ်စိၚ်၊ နာဲနလ္လာ၊ နာဲစိၚ်ထောန်၊ နာဲဖိုဝ်ကံၚ်၊ နာဲထောန်သိၚ်၊ နာဲၚိုဲတုၚ်၊ နာဲတုၚ်မောၚ်၊နာဲယှိုဲကျေန်၊ နာဲထောန်ခေန်၊ နာဲသာဟာန်တအ်ဂှ် နဒဒှ်ညးကေၚ်ကာဗဟဵုဂှ် ရုဲစှ်ခပတိုန်လဝ်အိုတ်ရ။

လုကဴပွိုၚ်စှ်သၞာံစှ်ဗြဲ လုပ်ပေဲါဗတိုက်တုဲ ကာလဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် လှာဲလွဟ်နကဵုဒဳမဝ်ကရေသဳဂှ် ပါလုပ်ကၠုၚ်ကီုရ၊

“ပ္ဍဲကာလဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် ကလေၚ်ရုဲစှ်ညးတာလျိုၚ်တၟိ ပ္ဍဲသဘၚ်ကောံဓရီုဇၞော် ပ္ဍဲမတ်မလီုဂှ် နာဲအံၚ်ထောန်ဂှ် နဒဒှ်ဥက္ကဌ ၊ အစာနာဲဖိုဝ်စိၚ်ဂှ် နဒဒှ်ဒုဥက္ကဌ၊ နာဲထောန်သိၚ်ဂှ် နဒဒှ်ညးအုပ်ကာနာနာ ကေုာံ နာဲတုၚ်မောၚ်ဂှ် နဒဒှ် ဒုညးအုပ်ကာနာနာ မြၝသာ်ဝွံ ကလေၚ်ဒက်ပ္တန်ဗော်တၟိရ။

ပ္ဍဲသဘၚ်ရုဲမာဲသၞာံ ၁၃၂၁ ဂိတုမာ်(၁၀)မံက်ဂှ် ညးဒုၚ်ရုဲမာဲ ပ္ဍဲဒေသပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ဂှ် ကလိဂွံဇမၞး ဂွံဒှ်အမာတ်မန်တုဲ ပၞောဝ်ကဵုအမာတ်မန်ကၠာအိုတ် ပန်တၠဂှ် ညးလေဝ် ဒှ်အမာတ်မွဲကီုရ။ နကဵုလညာတ်ညးမ္ဂး မန်တမၠာတအ်ဂှ် ဗိုက်ဗံၚ်မဳတုဲ ကာလတိုန်ပါလဳမာန်ဂှ် တိုန်နကဵုကယျိုၚ်ဗံၚ်မဳဇမၠိၚ် (ဂွဟၚ်)၊ လတက်ပလောအ်တဲဇမၠိၚ်ဩိုဟ်ပါ်၊ စွံသော်ဒတ်လတက်တွဵုက်ုလေဝ် ဆ္ဂးဗွဲကြဴ မန်တအ်စၟတ်သမ္တီကၠေံ ကယျိုၚ်ကယျဝ်မန် နကဵုဂၠိက်အသာ်ဗကေတ် ကၞၚ်ဗု ပလောအ်ဗု ကၞၚ်ဗကေတ်တုဲ ၜိုန်ရဟွံကိတ်ကဵုကဵု လညာတ်ဇကုကီုလေဝ် ရန်ကဵုသၟဟ်န်ဂကူတုဲ ဗိုက်လတက်ဗက် အတိုၚ်ဗီုညးတၞဟ်ကီုရ။

ဗွဲကြဴဂကောံမန်ဂမၠိုၚ် ပံၚ်ကောံတုဲ ဒက်ပ္တန်ပ္တိုန် ကမ္မတဳမဗမံက်ပ္တိုန်တွဵုရးဍုၚ်မန် (မွန်ပြည်နယ် ဖော်ထုတ်ရေး အလုပ်ညီညွတ်ရေးကော်မတီ) ဂှ် နာယကဂှ် ရုဲစှ်ပတိုန်တၠဳပိုန် ပိဇကုတုဲ သၟေဟ်တံဂှ် ရုဲစှ် ဗဟဵုကမ္မတဳဂှ် အစာဖိုဝ်စိၚ်လေဝ်ပါ လုပ်လဝ်မွဲတၠက်ုရ၊

ပ္ဍဲကာလမဒက်ပ္တန် ကမ္မတဳဗမံက်ပတိုန်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ်လေဝ် နဒဒှ်ဂကောံကမ္မတဳမွဲဂှ် ပါလုပ်လဝ်ကီုရ၊ အဃောမဂ္စာန်ကၠောန်ဒၟံၚ် သွက်ဗၠးၜးတွဵုရးဍုၚ်မန်ဂွံမံက်ဂှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၃၂၃ ဂိတုမာ် (၁၀)စွေက် (၁၉၆၂၊ မာတ် ၂)ဂှ် တၠအဝဵုပၞာန်သီထောံအဝဵုဍုၚ်တုဲ  ပရေၚ်ကမၠောန် ညးတံသီုဖအိုတ် ကၠေံအိုတ်အာ သၟဝ်ပၠံၚ်သေနာတ်နေဝေန်ဖအိုတ်ရ။

ပ္ဍဲသၟဝ်သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ဂှ် အခေါၚ်ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟွံမွဲကီုလေဝ် ကမၠောန်ပရေၚ်ကောန်ဂကူ မကၠောန်ဂွံတအ် မပ္တံကဵုဗ္တောန်လိက်မန်၊ ချူလိက်ပရေၚ်၊ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်၊ ကေုာံ ပရေၚ်ဂကောံမန်တအ်ဂှ် ပါလုပ်က္ဍိုက်ကၠုၚ်က္ဍိုပ်ပေၚ်ၚ် စဵုကဵုဇုတ်မစိုပ်တိရ၊ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၀၁ ဂှ် ကောန်ဂကူမန်ဂၠိုၚ်ကဵုဒေသ မွဲဟာန်ကေုာံဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတအ်ဂှ် မိက်ဂွံရော်ဂုန်ဆာပ်ဂုန် လ္တူညးတုဲ ကၠောန်သ္ဘၚ် ပတိုန်ဂုန်စရာဲ ပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီု  ပ္ဍဲသ္ဘၚ်ကၞာ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ကေုာံ ပ္ဍ္ဍဲသ္ၚိညး နကဵုယၟု “ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကောန်ဂကူမန် အစာဖိုဝ်စိၚ်ရ“ ။

ယဝ်ရဒးချူဗီုဒ္ဂေတ်ပြဝညးမ္ဂး ညးဝွံစၞၜူမာဲတအ်ဂှ် ဝေၚ်ပါဲလဝ်ပေၚ်ၚ်တုဲ ၜံက်ဇမၠုတအ်ဂှ်လေဝ် ဟွံစသုၚ်ရ၊ စပ်ကဵုဇဗၠုတုဲ ညးချူလဝ် ပ္ဍဲလိက်ပရေၚ်မွဲ “ဇဗၠုဆတ်ဂၞဴ စတဴပိုန်အောန်” (ဂတာပ်ခေတ် ကၞပ်ပိ)မ္ဂး ဒဒှ်ဇဗၠုဝွံ ရံၚ်ကဵုပရေၚ်ထတ်ယုက်ကီု၊ ရံၚ်နကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကီု၊ ရံၚ်နကဵုပရေၚ်ကျာ်ဩဳမၞိဟ်ကီု၊ ဆမွဲဒၞဲါကီု လ္ပာ်ခိုဟ်ဟွံမွဲဂှ်ရ၊ ကောန်ၚာ်သၟတ်ကွးဘာဂမၠိုၚ် ကဵုသၟတ်ဝုတ်ဗၠာဲတအ်ဂှ် ဂတနူဏံမတ်တၟ ၃၂ ဍုၚ် ၊ဗဂေါ ၃၂ ဍုၚ်၊ ဖါသီ ၃၂ဍုၚ်၊ မၞိဟ်တဲသၠုၚ်ၚ်ဏအ်ဟေၚ်ဂွံမၚ်မွဲပကၚ်ရၚ်အာရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ သွက်ဂွံပ္တန်အာဍုၚ်မန် အနာဂတ်ဂတ ကျေဝ်ကျေဝ်ဆာဲဆာဲ ဂွံဒှ်စရာဲကျာ်ဩဳဂကူမန်ဂမၠိုၚ်ကီု၊ သီုကဵုပညာဂတာပ်ခေတ် ကေုာံ ပိုန်ဟာန်ဒြပ်ရတ်ဂမၠိုၚ် ဂွံတန်တဴအာ ဗွဲမခိုၚ်ကၠိုက်ဗိုန်ဇၟအ််ဂှ် လ္ပစသတ်အိုတ်ညိ။ ရဴသာ်ဝွံ ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲလိက်ပရေၚ်ညးရ။ အခိၚ်ကာလအယုက်ဇၞော်ဝွံလေဝ် ညးမွဲမွဲကၠုၚ်ကလအ်စညးမ္ဂး ကာလညးရာဒနာမ္ဂး ဒဒှ်ရ မတ်တၟ ၃၂ ဍုၚ်၊ ဗဂေါဟံသာ ၃၂ ဍုၚ်၊ ဖါသီ ၃၂၊ တအ်ဂှ် ကောန်မန်တအ် ကဵုဂွံကလေၚ်ပ္တန်ပကၚ်ရၚ်အာညိဂှ် ညးဟီုတွဵုရ၊ ရံၚ်ကေတ်လတူဂလာန်ညးဝွံတုဲ ၜိုတ်လဵုစိုတ်ဓါတ်ဆာန်ဂကူ ဆာန်အာဲကၟာဲဂှ် ပိုဲတအ်တီကေတ်မာန်ရ။

အရာမစၟတ်သမ္တီ လ္တူညးမွဲပၠန်ဂှ်  ကၠာတေံ ပ္ဍဲဂကောံမန်ပ္ဍဲကွာန်ကၟာဝက်ဂှ် ကၠောန်ပစမွဲမွဲသာ်မ္ဂး နဒဒှ်သဘာပတိမွဲဂှ် ပိုဲတအဘိက်ညးတွဵုရ၊ ဇၟာပ်ညးမဂွံလိက်ဘိက် အတိုၚ်အခိၚ်မဆိၚ်လဝ်ဂှ် ညးကၠုၚ်စဵုစိုပ်တွဵုရ၊ ဟိုတ်နူမၞိဟ်တၞဟ်တအ် ဟွံရှ်ေသှ်ေအခိၚ်တုဲ ညးဒးဂဇအ်မၚ်ညးတၞဟ်တွဵုက်ုလေဝ် မုဟွံဟီုပတိုန်ဒုဟ်မွဲလှ်ေရ၊ ဆ္ဂး ပိုဲတအ်ညှာစိုတ်လ္တူညးဗွဲမလောန်တုဲ  ဗွဲကြဴလိက်ဘိက်သွက်ညးမ္ဂး ပိုဲတအ် ဒးလဇုဲလဝ်အခိၚ် ပွိုၚ်ဘာ်နာဍဳရ၊ ပ္ဍဲသ္ၚိညးပၠန်လေဝ် အခိၚ်စပုၚ်အခိၚ်တိက် အခိၚ်ဗှ်လိက်တအ်ဂှ် ညံၚ်ရဴညးမဖျေံလဝ်သ္ၚိအၚ်ကီု ကၠောန်အာအတိုၚ်အခိၚ်ဖအိုတ်။

ပ္ဍဲအရာဘာသာပၠန်လေဝ် လၟိုန်မစိုပ်တ္ၚဲသဳ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်သဳစှ် ပ္ဍဲဇရေၚ်တၠဳပိုန်ကျာ်ဇၞော်အစာပါလိတထေရ် မနွံပိုန်ဘာတိုက်တၟိ (ဘာဓါတ်ကျာ်) ကွာန်ကၟာဝက် မဒှ်ကောန်ကၟိန်ညးလၟိုန် ဒဵုကဵုဘဝအာစိုပ် ကၞောတ်ဓဝ်ဇရာရ၊ ပ္ဍဲအရာသၠးဒြပ်ပၠန်လေဝ် ၜိုန်ရဒှ်မၞိဟ်မတိုန်ဒၟံၚ် ဘာတိုက်တၟိကီုလေဝ် ဘာဗၠိုၚ်လၟဂှ် ဒါယကာအောန်တုဲ ကြေပ်ဂြတ်ညိတုဲ ညးသၠးကဵုကၠအ်ခၜိုတ်ညးမွဲကုဘာဂှ်ရ။

ၜိုန်ရဟွံမွဲကုယဲဘဲ ၜိုန်ရဟွံပေက်တောမ်မွဲသာ်ကကီုလေဝ် ကလိဂွံအာယုက် (၉၇) သၞာံ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၃၆၅ သၞာံ ဂိတုပုဟ် (၃)စွေက် အခိၚ်ဗတံဒစာံနာဍဳ ကဵု ၅၅ မိနေတ်ဂှ် အာယုက်အိုတ် လမျီုတိတ်အာ ၜိုဟ်ဟ်ဩိုဟ်ဟ် ပ္ဍဲသ္ၚိညးအရာပ်ဓရိုတ်ထဝဲါ ကွာန်ကၟာဝက်ဂှ်ရ။

နိဿဲ

• ဝၚ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မတဝ်စၞေဟ်ကၠုၚ် သွက်ဗၠးၜးဂကူမန်ဂမၠိုၚ်၊ ကၞပ်(၁) တြးပ္တိတ်လဝ် ၂၀၀၇၊

ကူနၚ်နူ : themontechnique.blogspot.com

နာဲဆာန်မန်

သၟာပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်

နာဲဆာန်မန်ဝွံ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် -၁၂၇၀ သၞာံ၊ ဂိတုက္ထိုန် (၁၃)မံက်၊ တ္ၚဲအၚာကတဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲထံၚ်ကှ်ေ၊ ကွာန်ကၟာဝက်ရ၊ မအံက် နာဲကံၚ် မိအံက် မိဣထာ၊ ကောန်ဇာတ်ညးနွံ(၄)ဂှ် နာဲထောန်စိၚ်၊ နာဲစိၚ်လောန်၊ နာဲအသိၚ်၊ နာဲဆာန်မန်မဒှ်ရ၊၊

   ရေၚ်တၠုၚ်လဝ်ပရေၚ်ကောန်ဂကူ

သက္ကရာဇ်ဍုၚ်-၁၃၀၇ သၞာံ (၁၉၄၆) သၞာံ၊ ဂိတုက္ထိုန်(၅)မံက်၊ ပံက်တိုန်ဂကောံ(မန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်)ဂှ် ကျာ်ဇၞော်ကုသလဂှ်နာယက၊ အ္စာဖဵုချဵုဂှ် ဥက္ကဌ၊ နာဲဆာန်မန်ဂှ် ညးရေၚ်တၠုၚ်ဖဵု၊ နာဲဆာန်မန်ဂှ် ညးလလောၚ်တြး နကဵုဘဝခၟဳ (ဂဥုပ်ဌာနဂှ် စွံလဝ်ပ္ဍဲဘာယျေတာယှေ)ရ၊၊

ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် -၁၃၀၉ သၞာံ၊ ဂိတုဘတ်(၉)မံက်ဂှ် တ္ၚဲအဒိုတ်ဂှ် (ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ) က္ဍိုက်က္ဍိုပ်တုဲ ကၠောန်ဗဒှ်သဘၚ်သဳကၠဳဇၞော် ပ္ဍဲကွာန်ကၟာဝက် ဒၞဲါဘာဗ္တောန်လိက်ဗၟာပွိုၚ်(၂)တ္ၚဲရ၊ နူဍုၚ်လ္ဂုၚ်တေံ ကျာ်ဇၞော်ကုသလ၊ နာဲဆာန်မန်၊ အ္စာဖဵုချဵုဒှ်တမ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဆာန်ဂကူဂမၠိုၚ် စှ်ေကၠုၚ်သဘၚ်သဳကၠဳဂှ် နကဵုဂကောံဝုတ်ဗၠာဲဂမၠိုၚ်ဒုၚ်တၠုၚ် သၠိုက်ပ္ကဴဂြုဂြုဂြ်ီုဂြီုတုဲ လုပ်အာပ္ဍဲဘာတိုက်တၟိ သ္ပဝတ်ကဵုကျာ်ဇၞော်အ္စာစန္ဒောဘာသတုဲ တိုန်အာသဘၚ်သဳကၠဳဇၞော်ရ။

ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ်-၁၃၀၉ သၞာံ၊ ဂိတုက္ထိုန်(၄)စွေက်၊ ကာလကၠောန်ဗဒှ်သဘၚ်သဳကၠဳဇၞော် ပ္ဍဲကွာန်ဝါဍောတ်၊ တ္ကအ်ခၟိုၚ် သွက်ဂွံပစမတ်သမ္တီ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ဂိတုမာ်မွဲစွေက်ဂှ်  နာဲဆာန်မန်ဒှ်ညးရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံရ၊ ကျာ်ဇၞော်ကုသလဂှ် ဒှ်နာယက၊ အ္စာဖဵုချဵုဂှ် ဒှ်ဥက္ကဌ၊ နာဲဖဝ်အံၚ်ကွာန်ဝါဍောတ်ဂှ် ဒှ်သဘာပတိဇၞော် (ဒၞဲါကောံဂှ် ပ္ဍဲရုၚ်ပေဲါရုပ်ဂမျိုၚ် ဂွံဂိုၚ်သမ္တီလဝ်ရ၊၊

ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ်-၁၃၀၉ သၞာံ၊ နာဲဆာန်မန် မွဲဟာန်ကေုာံက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်(ဗော်ပၠတရဴမန်) တိတ်ဂြိပ်ရပ်လွဟ်နဒဒှ်သၟာပၠန်ဂတးဗၠးၜးကောန်ဂကူမန်ဗၞတ်(၁၀)သၞာံ  (နကဵုတာလျိုၚ်ညးအုပ်ကာနာနာ ပ္ဍဲဗော်ပၠတရဴမန်ရ) ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် -၁၃၂၁ သၞာံဂှ် လုပ်ကၠုၚ်ပ္ဍဲသၞောဝ်တုဲ ဒုၚ်ရုဲမာဲနဒဒှ်အမာတ်မန် ပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီုရ။

“ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် -၁၃၂၃ သၞာံ ၁၉၆၂သၞာံ ၊ ဂိတုမာ်(၁၀) စွေက်ဂှ် ဒပ်ပၞာန်နေဝေန်တံ သီထောံအဝဵု အလဵုအသဳ (နာဲနု) တုဲ၊ နာဲဆာန်မန်လေဝ်ဒးဒုၚ်ရပ်စုတ်ထံၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီု ကရောမ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ဂမၠိုၚ်ရ။ ဒးဒုၚ်ထံၚ်ပွိုၚ် (၁၀) သၞာံတုဲ၊ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၃၂၅) သၞာံ၊ (၁၃၃၅) သၞာံ၊

(၁၉၆၃ ၁၉၇၃) သၞာံဂှ် ဗၠးတိတ်နူထံၚ်တုဲ လုပ်ကေလာန်ကမၠောန်ကောန်ဂကူပၠန်ရ။

ဃောကၠောန်မံၚ်ကမၠောန်ကောန်ဂကူဂှ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၅၅ သၞာံ၊ ၁၉၉၃ သၞာံ၊ ဂိတုဝှ် (၁၃)မံက်ဂှ် ဂွံအယုက် (၈၅)သၞာံ စုတိအာပ္ဍဲဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ။

နိဿဲ

• ဗီုရုပ် ကေုာံ အတ္ထုပတ္တိ


• ကူချာဲနၚ်နူ  ဍုၚ်ကၟာဝက် မုက်လိက်ဝဳကဳပဳဒိယျာတေံရ။

ကူနၚ်နူ : themontechnique.blogspot.com

မိဟံသာ

သၟာပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်

မိဟံသာ(က)ဒဝ်အမာဝွံ မဒှ်ကောန်ဝုတ် နိုၚ်လှိုၚ်ယေန် သီုမဒှ် ကောန်စဴသေဌဳမန် နာဲအံက် မွဲကီုရောၚ်၊ ဇာတိညးဂှ် ကွာန်ကအ်နှာတ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်မတ်မလ်ုရ၊ မိဟံသာဝွံ နူကဵုဒက်ပ္တန် ဗော်သွးမန်ရာမညတေံ နဒဒှ် ဗဟဵုကေၚ်ကာမွဲတၠ ညးယိုက်ဂၠေၚ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ပ္ဍဲကဵုရးတၞၚ်သဳတေံရ၊

နူကဵု သၞာံ ၁၉၄၈ စဒက်ပ္တန် ဂကောံဗၠးၜးမန် (မလရ) နဒဒှ် ဗဟဵုကေၚ်ကာမွဲတၠကီု နဒဒှ်ဖက်ဆော ဌာနပရေၚ်ညးဗြဴမန်မွဲတၠကီု ညးကေတ်ကၠုၚ်တာလျိၚ်ရ၊ ၊ အခိၚ်ဒးဒဴလုပ်ဂြိုပ် စိုပ်ကအ်ကြိက်၊ မြဝတဳ

ပ္ဍဲသၞာံ  ၁၉၅၄ ဂှ် ၜိုန်ရဟွံအာစိုပ်ဌာနဗဟဵု ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်ကီုလေဝ် နူကဵုဌာန်သ္ၚောဲ နဒဒှ်ညးတာလျိုၚ်မွဲတၠ ကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ်ရ။

မိဟံသာဝွံ စိုတ်ဓါတ်ဆာန်ဂကူသ္ကာတ်မြဟ်တုဲ ကမၠောန်ဆေၚ်စပ်ကဵုဂကူမ္ဂး နကဵုကာယကီု နကဵုဩန်ကီု ရီုဗၚ်ကၠုၚ်ရ၊ အပ္ဍဲကဵုကောန်ဂကူမန်တှ်ေ မၞိဟ်ဗြဴမြေက်ဇက်သာဍာမွဲတၠဟီုမာန်ရ၊ ၊

ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် ပ္အပ်ထောံလွဟ်တုဲ အခိၚ်ကာလသ္ပပေဲါကောံဓရီုဇၞော်ဂှ် လျိုၚ်ဗဟဵုကေၚ်ကာ နူကဵုသွာၚ်မၞိဟ်ဗြဴမန် ရေၚ်တၠုၚ်ကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ်ရ၊၊

ဒးဒုၚ်ရုပ်သီထောံဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်တုဲ အဃော ဗဟဵုကေၚ်ကာသီုဖအိုတ်ဒးဒုၚ်ဖျေံထံၚ်သီုဖအိုတ်ဂှ် မိဟံသာ ပါလုပ်လၟိဟ်ရောၚ်၊၊

ပရေၚ်ချဳဒရာၚ် မိဟံသာ စပ်ကဵုပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန်

ပ္ဍဲဗုဒ္ဓသက္ကရာဇ် ၂၄၈၀ ဂှ်သၟိၚ်အၚ်္ဂလိက်တအ်ကဵုကသပ် ကိစ္စကောန်ဂကူမန်လပါ်ဘာသာလိက်ပတ်ဂှ် ဘာဂမဳမန်နွံလၟိဟ်မွဲစိဂလိုၚ်ကီု ဂမဳမန်နွံလၟိဟ်မွဲစိဂလိုၚ်ကီု ထ္ပိုဲမန်နွံလၟိဟ်မွဲစိဂလိုၚ်ကီု ကွးဘာမန်နွံလၟိဟ်မွဲစိဂလိုၚ် ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်သီုဖအိုတ် ကေတ်ပကောံဂွံစရၚ်အိုတ်တုဲ ပတိုန်ထ္ၜးကဵုသၟိၚ်အၚ်္ဂလိက်တအ် သွက်ကောန်ဂကူမန်ဒးစကာသြန်ၜတ် ၁၀ ကိုတ်မှရုံဂပ်ရောၚ်၊ ပွိုၚ်မွဲသၞာံဆိၚ်ဆတုဲ ပတိုန်လိက်ကဵုသၟိၚ်အၚ်္ဂလိက်တအ်ညိဂှ် ညးတအ်ကဵုကသပ်ဂၞန်သာ်ဏအ်ရ။

သ္ပဟိုတ်သာ်ဂှ်တုဲ သေဋ္ဌဳကွာန်ကအ်နှာတ် ဒါယိကာဇၞော် မိဟံသာ ဂှ်မဒှ်ညးပတိတ်သြန်စရိတ်ဂၠံၚ် သွက်ဂမဳသၚ်သ္ဂေံာအာကေတ်စရၚ်ဘာမန် စရၚ်ဂမဳသၚ်မန် ထပိုဲမန် ကွးဘာမန်ဂမၠိုၚ်အိုတ်သီုအလုံတွဵုရးဍုၚ်မန်ဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံအာကေတ်စရၚ် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်မတ်မလီု ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ဂှ် ဂမဳ ၂ ဇကု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု ဂမဳ ၂ ဇကု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် ဂမဳ ၂ ဇကု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်မြဟ် ဂမဳ ၂ ဇကု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ကအ်ကြိက် ဂမဳ ၂ ဇကု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဖအၚ် ဂမဳ ၂ ဇကု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်တကအ်ခၟိုၚ် ဂမဳ ၂ ဇကု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ် ဂမဳ ၂ ဇကု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်သဓီု ဂမဳ ၂ ဇကု ရုဲစှ်ကေတ်တုဲ၊

ပကောံဂွံစရၚ်ဘာမန် ဂမဳသၚ်မန် ထပိုဲမန် ကွးဘာမန်တအ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ပအပ်ဇိုန်ကဵုဒါယိကာဘာဇၞော် မိဟံသာ သီုဖအိုတ် နူဒါယိကာဇၞော် မိဟံသာ မွဲကဆံၚ်ပလံၚ်ပစိုပ်သၟိၚ်ဇၞော်ဓါတုဗေဒ ဥက္ကဌနာဲချေတ်သိုၚ်သွက်ဂွံပတိုၚ်ဗစိုပ်သၟိၚ်အၚ်္ဂလိက်တအ်မဒှ်ရ။

ဗုဒ္ဓသက္ကရာဇ် ၂၄၈၅ ပၞာန်ဂၠးကဝ်မရနုက်ကဵု ၂ ဝါဂှ် ပၞာန်ဂျပါန်တအ်လုပ်စိုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်မန်ဗၟာ ဂိတုပှ် ၁ စွေက်လုပ်စိုပ်အာဍုၚ်မတ်မလီုတုဲ ကၠောံစိုပ်အာလပါ်ဍုၚ်မတ်တၟ ဍုၚ်ပံၚ် ဍုၚ်သဓီု ကာလဂှ်နာဲညာဏရံသဳကီု တၠဂုဏ်ဝိသုဒ္ဓိ အာစာလိက်ကွာန်တၟအ်ကၞေၚ်ကီု တၠဂုဏ်အာစာဝိဇယ ဍုၚ်ရေဝ်ကီု သပဒတဴဒၟံၚ်ပ္ဍဲဘာတိုက်ကွာန်ခဍး ဍုၚ်ပံၚ် ပိုဲပိဇကု ဒဴပၞာန်ဂျပါန်တုဲ စှေ်အာလပါ်ကွာန် သေဲကုန် (သဲကုန်း) ဇိုၚ်ၜဳဇၞော်တေံ ၂၀ တ္ၚဲတုဲ ကၠောံအာလပါ်သၚ်တကအ်ခၟိုၚ် ကွာန်မုဟ်ဒုန်တေံတုဲ ကလေၚ်ကၠောံစဴအာဍုၚ်မတ်မလီု စိုပ်အာဘာဝါဍောတ် (ရွာလွတ်ကျောၚ်း) တုဲသပကောံဓရီုရၚ်သကအ်ရ။

ဂမဳသၚ်ဂမၠိုၚ်ညးမတိုန်စိုပ်ကောံဓရီု

•  ကျာ်ဇၞော်ပဏ္ဍိတ ဘာဝါဍောတ် ဍုၚ်မတ်မလီု


• ကျာ်ဇၞော်အာစာလိက်ဝါရ ကွာန်ကြုက်ပိ


• ကျာ်ဇၞော်အာစာဝေတ် ကွာန်ကအ်ဗိန်


• ကျာ်ဇၞော်အာစာသုနန္ဒ ကာန်နဳ


• ကျာ်ဇၞော်အာစာဝါရမ္ဘ ကွာန်ကၠအ်သတ်


• တၠဂုဏ်ကေတုမာလာ ကွာန်မယာန်


• တၠဂုဏ်အာစာနန္ဒဝံသ ကွာန်ကၠအ်သတ်


• တၠဂုဏ်အာစာလိက်သဳလတေဇ ကွာန်ကအ်နှာတ်


• တၠဂုဏ်အာစာလိက်ပါလ ကွာန်တံၚ်ပရၚ်


• တၠဂုဏ်နာဲညာဏရံသဳ ပံၚ် ၁၀ ဇကုမဒှ်ရ။  သပကောံဓရီု ပ္ဍဲဘာဝါဍောတ် ဗၞတ် ၄ တ္ၚဲတုဲ ဖျေံတၚ်သဂုတ်သဝါတ်ပၟိက်စိုတ် သၚ်ဂမၠိုၚ်တုပ်စိုတ်သီုညးဖအိုတ်ဂှ် – ပ္ဍဲပွိုၚ်ပၞာန်ဂျပါန်ဏအ် ဘာဗ္တောန်လိက်ဗၟာပ္ဍဲကွာန်ဍုၚ်မန်ဏအ် ကၟာတ်လဝ်ဘာဗတောန်လိက်ဗၟာတအ်တုဲ ပိုဲကလေၚ်ပံက်ဘာဗတောန်လိက်မန်ခိုဟ်ရောၚ်။ သာ်ဝွံဖျေံသဂုတ်သဝါတ်တုဲ ဖျေံဒၞာဲကုဂမဳသၚ်တအ်ရ။

ဗုဒ္ဓသက္ကရာဇ် ၂၄၈၅ (၁၃၀၃) ဂိတုမာ် ၁ မံက်၊

❃ နာဲညာဏရံၚ်သဳ ဇာတိကွာန်ဝက်ဒါ၊ နာဲကေတုမာလာ ဇာတိကွာန်မယာန်၊ နာဲပါလ ဇာတိကွာန်တံၚ်ပရၚ်၊ ကျာ်ဇၞော်အာစာဝါရမ္ဘ ဇာတိကွာန်ကၠအ်သတ် ကေတ်တာလျိုၚ်နူဍုၚ်မတ်မလီုဒဵုစိုပ်ဍုၚ်ရေဝ်၊

❃ တၠဂုဏ်အာစာနန္ဒဝံသ ဇာတိကွာန်ကၠအ်သတ် တၠဂုဏ်အာစာဝိသုဒ္ဓိ ဇာတိကွာန်တၟအ်ကၞေၚ် ကေတ်တာလျိုၚ်လပါ်ကွာန်ဏှေဟ်ကိုၚ်၊

❃ ကျာ်ဇၞော်အာစာဝေတ် ဘာကွာန်ကအ်ဗိန်ကျာ်ဇၞော်အၚ်္ဂလိက် ဘာဆုသာန်ကွာန်ကအ်ဗိန် ကေတ်တာလျိုၚ်ပွိုၚ်ဍုၚ်ကအ်ကြိက်၊

❃ တၠဂုဏ်သဲ ဗဒေၚ်ဂြဳဘာကွာန်ကအ်ဏှာတ် တၠဂုဏ်အာစာလိက်သဳလတေဇ ဇာတိနူဍုၚ်သေံ ကေတ်တာလျိုၚ်ဒေသဇိုၚ်ၜဳသၚ်လောန်၊

❃ တၠဂုဏ်အာစာဥတ္တမ ဘာဇၞော်ဍုၚ်ကျာ်မြဟ် တၠဂုဏ်အာစာလိက်သိၚ်္ဃ ဇာတိကွာန်ၚာၚ် ကေတ်တာလျိုၚ်လပါ်ၜဳကျာ်မြဟ်၊

“❃ တၠဂုဏ်အာစာလိက်ညေယျ ဇာတိကွာန်ဖလာတ် ဘာဗၟံက် တၠဂုဏ်အာစာလိက်ကျာ်ဇၞော်ဗဳကောတ် ဇာတိကွာန်ဖလာတ် ဘာမြာၚ် ကေတ်တာလျိ်ုၚ်ရးဍုၚ်သဓီု၊

❃ တၠဂုဏ်အာစာလိက်သုမန ဇာတိဝါဍောတ် တကအ်ခၟိုၚ် တၠဂုဏ်အာစာလိက်ဝိမလ ဇာတိကွာန်မုဟ်ဒဵု ကေတ်တာလျိုၚ်တကအ်ခၟိုၚ်၊

ဗုဒ္ဓသက္ကရာဇ် ၂၄၈၈ သက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၀၆ ဂမဳသၚ်မန်ဂမၠိုၚ်ဗက်တွံဓဝ် ပံက်ဘာဗ္တောန်လိက်မန်ပွိုၚ် ၃ သၞာံ လၟိဟ်ဘာပံက်ဗ္တောန်လိက်မန် ၂၀၀ ပြၚ်ၚ် ကွးဘာလေပ်အာလိက်မန်ဗၞတ်မွဲကိုဋ်ပြၚ်မဒှ်ရ၊

ဗုဒ္ဓသက္ကရာဇ် ၂၄၈၉ ဂိတုမြေက္ကသဵု ဘာဗ္တောန်လိက်မန်အိုတ်သီုဂှ် ဇိုန်ပအပ်ကဵုဥက္ကဌဂကောံရမညသၟိၚ်ဇၞော်ဓါတုဗေဒ နာဲချေတ်သိုၚ် ကေတ်တာလျိုၚ်ဆက်အာပၠန်ရ။

မိဟံသာဝွံ ကလိဂွံအယုက် (၈၁) သၞာံတုဲ နကဵုယဲမၞိဟ်အယုက်ဇၞော် စုတိစဴအာ ပ္ဍဲကဵုသ္ၚိဒၞံၚ်ညး လ္တူဍုၚ်မတ်မလီုရ။

ကူနၚ်နူ :

• မုက်လိက် FB Nai Ko Thu ကေုာံ Sunthorn Sripanngern


• themontechnique.blogspot.com

နာဲပါန်လှ

အ္စာဝင်\အ္စာလိက်တၟံ

“မုက်လိက်ဝၚ်သၞံၚ်လိက်ပတ်မန်(ဝါ)နာဲပါန်လှ(၂၀–၃–၂၃)-(၁၈–၆–၂၀၁၀) ” 

နာဲပါန်လှဝွံ သက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၂၈၄)ဂိတုစဲ(၄)မံက် ခရေတ်(၂၀-၃-၁၉၂၃)ဂှ် က္တဵုဒှ်မၞိဟ် နူမအံက်မၞိဟ်ဇမၞော်ကွာန် နာဲကျအ်၊ မိချဵု ပ္ဍဲကွာန်ကအ်ဗိန်အပ္ဍဲဒေသၜဳဂြာၚ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ကံကြိုက်တုဲ ပၞောဝ်ကဵုကောဒေံ(၇)ဂှ်ဝွံ ဒှ်ကောန်မရနုက် စတုတ္ထရ။ အဃောမဍောတ်အဝယ်တေံ ကတ်လ္ၚတ်ဗ္တောန်ကေတ်လိက်ပတ်မန် ဗၟာ အေၚ်္ဂလိက် ဇရေၚ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဝိသုဒ္ဓ ဒၞာဲဘာကွာန်ကံဗိန်ဂှ်ရ။ ယၟုဗီုမန်ဂှ် (အဍောတ် )ကော်ခဴစရောၚ်။

အံၚ်အာတန်စတုတ္ထ အပ္ဍဲဘာတန်လဒေါဝ် အလဵုအသဳ ဒၞာဲကွာန်တိုပ်အသုက်ဂှ်တုဲ ဆက်လ္ၚတ်ဗ္တောန်အာ ပရေၚ်ပညာ အပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီို ကော်ခဴစ(အေ-ပဳ-အေမ်) ရောၚ်။ သၞာံ(၁၉၃၉-၄၀)တေံ အံၚ်အာ တန်သတ္တမတုဲ စလုပ်ကၠောန်ကမၠောန်အပ္ဍဲဍုၚ်လဂုၚ် ဒၞာဲရုၚ်စရၚ်ပရေၚ်သ္ၚိဌာန်တံဂှ်ရ ။ ခြာဟွံလအ်ဂှ် မိမၜါတၠ ကလေၚ်ကော်တုဲ ဆက်လ္ၚတ်ဗ္တောန်အာ ပရေၚ်ပညာ တန်အဌမ အပ္ဍဲဘာဍုၚ်မတ်မလီုဂှ် ပၠန်ရောၚ်။

ပေါဲပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ် က္တဵုဒှ်တုဲ မဒးကလေၚ်စိုပ်အာ ကွာန်ကံဗိန်ပၠန်။အဃောမကတ်လ္ၚတ်မံၚ် ဘာသာအေၚ်္ဂလိက် ဇရေၚ်ဒံက်တာတာန်မျေတ်ဂှ်ဝွံ သွက်ကောန်ၚာ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် ဒက်ပ္တန်ကၠုၚ်ကဵု ဘာကောန်ဂကူမန် အပ္ဍဲကွာန်ဒှ်မၞိဟ်ဂှ်ရောၚ်။လိၚ်ကေတ်အ္စာဘာမန်မွဲတၠကေုာံအ္စာဘာသာဗၟာ ၜါတၠတံဂှ်တုဲ အလဵုဇကုညးလေဝ် လုပ်ဘိုၚ်ဗ္တောန်ထ္ၜးကဵုဘာသာ အေၚ်္ဂလိက်ကီုရောၚ်။

“သၞာံ(၁၉၄၆)ဂှ် စိုပ်အာဍုၚ်လဂုၚ်တေံတုဲ ဆက်လ္ၚတ်ဗ္တောန်ကေတ်ကဆံၚ်ဘာတန်သၠုၚ်ဗၞတ်ပွိုၚ်(၃) ဂိတုကီုရ။ဥုၜလောန်ဂှ်ဒှ်အ္စာဘာဗ္တောန်ထ္ၜးကဵုညးဘာသာအေၚ်္ဂလိက်မွဲရောၚ်။အပ္ဍဲသၞာံဝွံဟေၚ် လုပ်ကၠောန် ကမၠောန်အပ္ဍဲရုၚ်(ဓာတုဗေဒ)တုဲဒှ်ဒုတခဳ(မၞိဟ်ရပ်စရၚ်)လ္ပာ်ဌာန အထံက်ရုၚ်ပါ်ဓါတ်မွဲရောၚ်။ လ္ၚတ်ဗ္တောန်ကေတ် ပညာလိက်တၟံ ဇရေၚ်အ္စာ ပါမောက္ခလုစ်တုဲ သီုကဵုယိုက်ဂၠေၚ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ်ပရေၚ်ဂကူ နဒဒှ်ညးအုပ်ကာ အပ္ဍဲဂကောံမန်ရာမည ဥက္ကဌဝွံ နာဲချေတ်တံၚ် (ဓာတုဗေဒမၚ်းကြီး)မဒှ်ရောၚ်။အတုဲပၠန်သီုကဵု ပါလုပ်ကၠုၚ်အပ္ဍဲကမ္မတဳ မဒက်ပ္တန်လဝ် ဘာကောန်ဂကူမန် အပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီုကေုာံ ဇြပ်သ္ဘၚ်ဓရ်မန် ပ္ဍဲဍုၚ်လဂုၚ်လၟုဟ်ဂှ်ရောၚ်။

သၞာံ(၁၉၅၃) ဂိတုဨပြဳဂှ်စိုပ်အာဍုၚ်ၜၚ်ကံက်တေံ အလန်ပထမဗၞတ်ပွိုၚ်(၁၀)တ္ၚဲတုဲစိုပ်အာကွာန်ပဟ်လဟ် ဘာမန်ကြုၚ်စိၚ်ရောၚ်။အပ္ဍဲဘာလကျာ်ဂှ်ဝွံ မကိုၚ်ဒိပ်လဝ် လိက်ဝၚ်မန်တြေံ ပရူပရာ အဒီု-ဟံသာဝတဳ(အုပ် ပ-ဒု) စနူခေတ် မဂဒူ(ဝါရဳရောဝ်)စဵုစိုပ်ရာဇာဓိရာဇ် မပါလုပ်ရောၚ်။ လိက်အုပ်ဝွံ ကေတ်ဖျဴ နၚ်တုဲ ကလေၚ်ကၠာဲဏာဘာသာဗၟာ (ရာဇာဓိရာဇ်အရေးတော်ပုံကျမ်း)မွဲကၞပ်ရောၚ်။

“သၞာံ(၁၉၅၄)တေံ ချုဓမံက်ထ္ၜးပရူပရာ လိက်ပတ်မန်တြေံတြဟ် အပ္ဍဲရးသေံတုဲ သောၚ်ကလးလဝ် အရာသောဲသောဲဗြောဲဗြောဲတံကီုရ။ လိက်ပရေၚ်ဝွံ မဒှ်အထံက်ကဵု ကောန်ဂကူမန်ဂမၠိုၚ်တံ စိုတ်ဓါတ်ဆာန်ဂကူဂွံက္တိုၚ်ကၟဟ်ကၠုၚ်ရောၚ်။

“သၞာံ(၁၉၅၅)ဂှ် ချုပ္တိတ်လိက်ပရေၚ် (မွန်နှၚ်႕တလိုၚ်းဝေါဟာရ)ဗီုဘာသာဗၟာတုဲ ထံက်ထ္ၜးလဝ် အရေဝ်ဝေါဟာရ (တလိုၚ်း)ဝွံ ဒဒှ်ရ ဟွံဂပ်ဝ်ကော်ဂကူမန်တံတုဲ သီုကဵုကလေၚ်ထံက်ပ္တန်လဝ် လိက်သာကူလာမွဲတၞးအတိုၚ်ဇြယျာကျဳဥုမောၚ်ကျဳ (မဒှ်ဂကူမန်)ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ဂှ်ရောၚ်။ (လက်ထက်အေၚ်္ဂလိက်တံ အုပ်ဓုပ်လဝ်ဂှ် ဥုမောၚ်ကျဳ သ္ဒးဒုၚ်ခန်ကၞက်လဝ်နဒဒှ် စၞးဨကရာဇ်)(ဘုရၚ်ခံ)

“လိက်အထံက်ဝွံ” 

MEMORANDUM

No,59,H,F,47(1713).DATED THE 15TH July.1947. From the chief secretary .Home department to all Heads of Department .

MEMMORANDUM

A copy of this Department Circular Memo,174,D 30.dated the July 1930 is forwarded herewith for information and guidance.

Government of Burma.Home and Political Department .Circular Memo.No. 174.D .Dated the 19th July 1930.

“The word .”Mon” should be substituted and recognized for the word.”Talaing”. The Government of Burma is now aware of the fact that the word “Talaing” so commonly used by the people of Burma,The Governor now therefore directs in the meeting of the Council that henceforth the word “Mon” should be used in all literature and Languages.

“ယဉ်ကျေးမှုစာစောၚ်။အတွဲ(၁) အမှတ်(၂) ဒီဇၚ်ဘာ ၁၉၅၅။” 

သၞာံ (၁၉၅၆) ဂိတုမာတ်(၁၉)ဂှ် ဂကောံမန်တံ ကၠောန်ဗဒှ်သဘၚ်သၠာဲဂတးလညာတ် ကေုာံထ္ၜးပြးအခိုက်ကၞာ ယေန်သၞာၚ်မန်ဂှ် ပါလုပ်လဝ်ကီုရ။သဘၚ်သၠာဲဂတးလညာတ်ဝွံ ကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ် အပ္ဍဲဍုၚ်လဂုၚ် ဒၞာဲ(သီရိမၚ်္ဂလာကမ္ဘာအေးကုန်းမြေ)ဂှ်တုဲ အပ္ဍဲပေဲါထ္ၜးပျးအခိုက်ကၞာဂှ်ဝွံ မၞိဟ်တိုန်(၂၀၀၀)တၠပြၚ်မဒှ်တုဲ  ဝန်ဇၞော်ဍုၚ်   ဥုနု ဟီုဂလာန်ပံက်ကဵုအသေအဟာန်ရောၚ်။

ယဉ်ကျေးမှုစာစောၚ်။အတွဲ(၂)အမှတ်(၁) မေ  ၁၉၅၆

သၞာံ(၁၉၅၈)တေံ နူကဵုတက္ကသဵုဟာဗာတ်(Harvard University) ဍုၚ်အမေရိကာန် သ္ပသ္ကိုပ်သ္ကတုဲ ကၠောန်ဗဒှ် သဘၚ်သၠာဲဂတးလညာတ်ဂၠးကဝ်ဂှ် ဂွံအခေါၚ်ပါလုပ်သဳကၠဳလဝ် ဗၞတ်ပွိုၚ်(၃)ဂိတုတုဲ သဳကၠဳပ္တိုန်ထ္ၜးကၠုၚ် ပရူပရာ အခိုက်ကၞာလိက်ပတ်မန် ရးသေံကဵုဗၟာ(Mon literature and culture over Thailand and Burma)ဂှ်ရောၚ်။ နူဂှ်မွဲကဆံၚ် ဂေတ်အာလ္ၚတ်စိုပ် ဍုၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်တံရောၚ်။

“ဂကောံမန်တက္ကသဵု ၁၉၇၁-၇၂”

သၞာံ(၁၉၅၉)တေံ ချုလိက်ပရေၚ်တုဲ ဆဝ်ပ္ၚုဟ်အာတ်မိက်လဝ် အလဵုအသဳ စပ်ကဵုအရာဂွံထိၚ်ဒဝ်အာ မၚ်မွဲအာ လိက်တၟံတံရောၚ်။ရးဒေသဍုၚ်ဗၟာ သ္ကုတ်သၟဝ် ဒၞာဲဒေသ ရာမညတံဂှ် ဟိုတ်မဒှ်မံၚ် ဒေသဗြဲဂူဇၞော်မံၚ်တုဲ လိက်တၟံဂမၠိုၚ်တံလေဝ် ဒးကၠုၚ်ဘဲ ဒဏ်ဗြဲကျာ ဂၠိုၚ်ကဵုသၞာံအခါရောၚ်။ မွဲအခိၚ်ကဵုမွဲအခိၚ် လီုလာ်ယောၚ်ယာကၠုၚ်ရောၚ်။ ဟိုတ်မဒှ်သာ်ဂှ်ရ သွက်အရာ မကၠောန်ကဵုပရေၚ်စဵုဒၞာ ကၟဳကဵုလိက်တၟံဝွံ သွက်ရာဇာဝၚ်ကၟိုန်ဍုၚ်ဂှ် ဒှ်တာလျိုၚ်မဇၞော်ပၟိက်မွဲရောၚ်။ချုဓမံက်ပ္တိုန်ရဴသာ်ဝွံရောၚ်။ ယဉ်ကျေးမှုစာစောၚ်။တွဲ(၃)မှတ်(၄) ဇူလိုၚ် ၁၉၅၉။

ညးဂၠးတိတံ ညံၚ်သ္ဂောံတီကၠုၚ်ဂကူမန်ပိုဲ နာဲပါန်လှ ရေၚ်တၠုၚ်ပ္တိတ်ကၠုၚ်ဇြဟတ်နွံရ၊ လိက်တၟံကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲကီု ကေုာံလိက် ကၞပ်အကြီုရာဇာဓိရာဇ်တံဂှ် ဟိုတ်နူကဵုအစောန်စရာဲဍာ်ဒကေဝ်နာဲပါန်လှရောၚ်ပိုဲဂွံလ္ၚတ်တီကေတ်ရိုဟ်ကၞက်ဆီဇာတိဂကူ မာန်ရ။

နာဲပါန်လှဝွံ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၉၁ သၞာံ အခိၚ်ကာလအယုက်ကြပ်ပေၚ်ကဵု(၇၀)သၞာံဂှ် ပ္ဍဲတက္ကသိုလ် ဒိုသ်ပလိုတ် ဍုၚ် လတ်အိန်ဂျလိတ် နူကၟန်ဍုၚ်အမေရိကာန်ဂှ် နဒဒှ်ကွးဘာမွဲတၠ ကလိဂွံအခေါၚ်တိုန်ဘာတုဲ ကလိဂွံတဆိပ်ကြာ B.Sc ကေုာံ Ph.D ကီုရောၚ်။

ဗွဲကြဴ  ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၉၂ ဂှ် ဓမ္မသာတ် နူကဵုဘာသာမန်ဂှ် ကၠာဲစၠောံပတိုန်ဘာသာအၚ်္ဂလိက်တုဲ ထပ်ကလိဂွံ ဥပဒေပါရဂူ တဆိပ်ကြာ LL.D မွဲပၠန်ရ၊

စပ္တံနူ သက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၉၄ ဂှ်တုဲ ပွိိုၚ်(၁၀) သၞာံပြၚ် ပ္ဍဲတ္ကအ် အဝ်ကဳဏာဝါ ပ္ဍဲတက္ကသဵု Meio နဒဒှ်ပါမောက္ခမွဲတၠ ဖျေံဗ္တောန် ပရေၚ်ယေန်သၞာၚ်အေရှာအဂၞဲ ကေုံာ ဘာသာဝၚ်ဂမၠိုၚ်ရ။

ဘာသာမန်ပိုဲ ယဝ်ရထိၚ်ဒဝ်မၚ်မွဲလဝ် နကဵုနဲကဲချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ဟွံမွဲမ္ဂး ဂတဏံ ပွိုၚ်(၄၀) သၞာံ ဂကူမန်ပိုဲကၠေံအာမာန်ရောၚ်၊ ပ္ဍဲ သၞာံ ၂၀၀၂  ဂှ် အ္စာနာဲပါန်လှ ဟီုလဝ်ပ္ဍဲဘာကၟာဆီ ဗဟာန် ပ္ဍဲဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ။

ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန် ကောန်ဂကူမန်မစိုပ်မံၚ်လ္တူဍုၚ်တံဂမၠိုၚ် ဟီုဂးဘာသာမိအောန်ကီု၊ မံၚ်အပ္ဍဲသ္ၚိဟီုအရေဝ်မန်အောန်ကီု၊ ရပ်စပ်သုၚ်စောဲရှ်ေသှ်ေရဴဂဴလိက်မန်အောန်ကီု၊ မပ္တံသာ်ဝွံ ယဝ်ရနွံမံၚ်မ္ဂး ဂတဏံပွိုၚ်(၄၀)သၞာံ အရေဝ်ဘာသာမန်ကၠေံနှၚ်အာ မာန်ရောၚ် အ္စာနာဲပါန်လှ ဟီုထ္ၜးလဝ်ပရေၚ်အနာဂတ်ဂကူမန်ပိုဲနွံရ။   ညးနွံမံၚ်ဍုၚ်ဂျပါန်ပွိုၚ်(၁၀)သၞာံ ကါလညးကလေၚ်စဴကၠုၚ်အလဵုဇကုကောန်စဴညး ဟီုကၠုၚ်အရေဝ်မန်ဟွံလေပ်တုဲ ညးထ္ၜးလဝ်သက်သဳရ၊ တိတ်အာမ္ၚးသ္ၚိမ္ဂး မုအရေဝ်မိက်ဂွံဟီုတှ်ေဟီု မံၚ်အပ္ဍဲသ္ၚိညံၚ်သ္ဂောံဟီုဂးသုၚ်စောဲအရေဝ်ဝေါဟာမိမ ဇကုမာန် ဒးဟီုဂးဒၠေါံဗ္တောန်ကောန်ဇာတ်ဇကုလေပ်ဏောၚ် ညးဟီုလဝ်ရ။

စပ်ကဵုအ္စာနာဲပါန်လှဟီုထ္ၜးလဝ်နိမိတ် ဂတဏံ(၄၀)သၞာံ ဂကူမန်တံကၠေံအာမာန်ဂှ် သၟတ်မၞုံကဵုပညာလ္ၚဵုတံဂှ် ထံက်ကၠုၚ်ဂလာန် နွံရ၊ ပ္ဍဲကဵုရုၚ်ဌာနဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ သုၚ်စောဲလိက်ဗၟာဂၠိုၚ်မံၚ်ကီု၊ ညံၚ်သ္ဂောံသုၚ်စောဲလိက်မန်မာန် မၞိဟ်ကဵုစၞောန်ပ္ညုၚ်ထ္ၜးဂၠံၚ်တရဴ အောန်မံၚ်ကီု၊ စပ်ဥတုကညၚ်ၜိုန်ရပံက်ဗ္တောန်မံၚ်လိက်ပတ်မန်ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူအခိၚ်အောန်မံၚ်ကီု မၞိဟ်လေပ်လိက်မန် ခိုဟ်ဟ်အောန်မံၚ်ကီု၊ လက်ထက်အံၚ်ဇဲယျ ဓဇန်အိုတ်ဂစိတုတၠက်ကၠုၚ်လဝ်ဂကူမန်ပိုဲကီုလေဝ် ဂကူမန်ပိုဲကၠေံကၠက်အာဟွံ အိုတ်ရ ညးထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။

” “ကျနော်ရူးနေတယ်လို တချိုကဆိုချၚ်ကြပါစေ၊ ကျနော်အသက်နေသရွေ ကျနော်ကိုယ်ပိုၚ် ဘာသာစကား ပျောက်ကွယ်သွားတာ အဖြစ်မခံနိုၚ်ဘူး၊” အ္စာနာဲပါန်လှ ကေၚ်ဟီုလဝ်ရ။

” “ကျနော်ရူးနေတယ်လို တချိုကဆိုချၚ်ကြပါစေ၊ ကျနော်အသက်နေသရွေ ကျနော်ကိုယ်ပိုၚ် ဘာသာစကား ပျောက်ကွယ်သွားတာ အဖြစ်မခံနိုၚ်ဘူး၊” အ္စာနာဲပါန်လှ ကေၚ်ဟီုလဝ်ရ။

“အ္စာနာဲပါန်လှဝွံ ဂိတုဂျုန် ၁၈၊၂၀၁၀ ဂှ် နကဵုယဲကျာ စုတိကလိစဴအာရ၊ စၟတ်တ္ၚဲ    ၂၀ ဂှ် စံၚ်ဇွဂြဇုတ် ပ္ဍဲသုသာန် ရေဝေတုဲ စၟတ်တ္ၚဲ  (၂၄)ဂှ် သ္ပကုသဵုစရိုဟ်ဍာ် ပ္ဍဲသ္ၚိညးလ္တူဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ၊ အခိၚ်ညးစုတိအာဂှ် ကလိဂွံအယုက် (၈၈) သၞာံရ၊ ဂိုဟ်ဇုတ်ညးဒက်ပ္တန်စွံလဝ်ဌာန်တိုပ်ကသုက် ပ္ဍဲကွာန်ကအ်ဗိန်ရ။

“နာဲပါန်လှ စုတိအာတုဲ ကောန်တြုံ (၆)တၠ ကောန်ဗြဴ (၁)တၠ ကေုာံ ကောန်စဴ ကောန်စေက်ဂမၠိုၚ်သှ်ေသၟေဟ်တဴမံၚ်ရ။

နိဿဲ

• ပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ် imna Mon News 2010


•  http://monyouthfoundation.ning.com/page/3893220:Page:26151

ကူနၚ်နူ : themontechnique.blogspot.com

နာဲတၠမန်

တၠပညာမန်

themontechnique.blogspot.com

နာဲရဿ

ဒု-ဥက္ကဌ-ဗော်ဍုင်မန်တၟိ

နာဲရဿဝွံ မဒှ်ကောန်ဗၠာဲ နာဲမိုၚ်ၚ် မိဖဲစိၚ်တအ်တုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၃၀၈) ဂိတုကထိုန် (၈) မံက် (၁– ၁၁– ၁၉၄၆) တ္ၚဲသိုက်ဂှ် ကတဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲကွာန်ကၠအ်သတ် ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် တွဵုရးဍုၚ်မန်ရ။ ပ္ဍဲကောဒေံနွံ (၅) တၠဂှ် ဒှ်ကောန်ဗၠာဲ လၟေၚ်စတုတ္ထရ။ ယၟုနူဍောတ်တ်တေံဂှ် မာံသိုဲယေန် ကော်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်တုဲ အခါစိုပ်ကၠုၚ်တိဍာ်ပၠန်ဂတးဂှ် ပြံၚ်သၠာဲတၚ်ယၟုတၟိ နာဲရဿ ရ။

နူတန်မူလ ဒဵုကဵုစိုပ်တန်သတ္တမဂှ် ဗ္တောန်ကၠုၚ်ပညာ ပ္ဍဲဘာတန်လဒေါဝ် ကွာန်ကၠအ်သတ်တုဲ တန်အဋ္ဌမ ကေုာံ တန်နဝမ တအ်ဂှ် ကတ်ဗ္တောန်ကၠုၚ်လဝ် ပ္ဍဲဘာတန်သၠုၚ် စၟတ် (၁) ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံပထမဂှ်​်ဟေၚ် အံၚ်ကၠုၚ်န ကဵုဂုဏ်တၟေၚ်ရ။ ကြဴဂှ် ဆက်တိုန်ဘာ တက္ကသိုလ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပ္ဍဲဍုၚ်လ္ဂုၚ်တုဲ အံၚ်ဇၞးဂွံကၠုၚ်တဆိပ်ကြာ ( B.Com) ကေုာံ R.A ရ၊ ဘာတုဲဂှ် ကၠောန်ကၠုၚ်ကမၠောန် အပ္ဍဲ(က-ပ-စ) ပွိုၚ်ၜါသၞာံရ၊ အခိၚ်တိုန်မံဘာတက္ကသိုလ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၆၆-၆၇) ပွိုၚ်ၜါသၞာံဂှ် ကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ် ညးအုပ်ကာနာနာ ပ္ဍဲဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန် တက္ကသိုလ်လ္ဂုၚ်ရ။

၁၉၇၁ ဂိတုဨဗြဳ (၃၀) ဂှ် သီုကဵုသ္ကအ်ရဲလ္ၚဵု စိုပ်ကၠုၚ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ သွက်ဂွံယိုက်ဂၠေၚ် ပရေၚ်ဗၠးၜးဂကူမန်ရ၊ ၁၉၇၁ ပ္ဍဲသ္ဘၚ်သဳကၠဳက္ဍိုက်က္ဍိုပ်ဗဟဵုဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ကမ္မတဳဗဟဵုတုဲ (၁၉၇၃) ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ကမ္မတဳရေၚ်တၠုၚ် ကေၚ်ကာဗဟဵုရ၊  ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၈၁) အခါဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒှ်အာၜါကရေက်ဂှ် ဗက်အာလပါ်ဂကောံ ဥက္ကဌ နာဲယှိုဲကျေန် (ဝၚ်က) တုဲ ဒှ်ကၠုၚ် ညးအုပ်ကာ နာနာဗဟဵုရ။ ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၈၇) အခါကၠောန်သ္ဘၚ်သဳကၠဳဗော် အလန်ပထမဂှ် ညးဂမၠိုၚ်ရုဲစှ် ဒှ်ကၠုၚ်ညးအုပ်ကာဗဟဵုတုဲ၊ ဒဵုသၞာံ (၂၀၀၃) မံက်ဂှ် ယိုက်ဂၠေၚ်ကၠုၚ်ရ၊ ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၀၃) ဂိတုဨဗြဳဂှ်ညးဂမၠိုၚ်ရုဲစှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဒု-ဥက္ကဌ ဗဟဵု စၟတ်(၂) တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၀၆) ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဒု-ဥက္ကဌဗဟဵု ဒဵုကဵုစုတိ ကလိလောန်အာ ယိုက်ဂၠေၚ်ကၠုၚ်လဝ်တာလျိုၚ်ရ။

အခိၚ်ယိုက်ဂၠေၚ်မံၚ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ကုမၞိဟ်တာလျိုၚ်က္ဆံၚ်လ္တူကီု က္ဆံၚ်သၟဝ်ကီု ပြေပြေပြံၚ်ၚ်ဆက် ဆောံလေပ်၊ လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်တံလေဝ် ဓဝ်ဂါရဝနွံနွံ ဆက်ဆောံဆောံကၠုၚ်ဗွဲမပြေပြံၚ် ကလိတ်ကလောတ်တုဲ ဟွံကေတ်အခေါၚ်တၟေၚ် အတိုၚ်လၟေၚ် ပွသၟာပၠန်ဂတးခိုဟ်မွဲ ဒ္ဂေတ်ဗက်မၚ်မွဲကၠုၚ်ရ။ လိက်ပတ်စပ်ကဵုသဘဴဓဝ်ပရေၚ် ဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် ကတ်လ္ၚတ်ဂၠိုၚ်တုဲ နကဵုဘာသာမန်ကီု၊ ဘာသာဗၟာကီု ချူဇန်လိက် ကဗျ၊ လိက်ပရေၚ်၊ လိက်လလောၚ်တြးတအ် ကေက်သ္ကာစိုပ်တရဴဂၠိုၚ်ရ၊ အပ္ဍဲဂျာနေဝ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် နကဵုယၟုကၞေဟ် မေန်သိုဲယေန်၊ မေန်သိုဲၚေဝ်၊ မေန်န်ၚေဝ်၊ သ္ဂံၚ်ရဿ၊ သ္ဂံၚ်တၞာၚ်ရတ်တအ် စကာကၠုၚ်မံၚ်ရ။

ဟိုတ်နူကတ်လ္ၚတ်လဝ် သဘဴဓဝ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂၠိုၚ်လောန်တုဲ၊ ကေတ်တာလျိုၚ်သ္ပကၠုၚ်အ္စာ ပ္ဍဲဘာပရေၚ်ဍုၚ် ကွာန် ဂၠိုၚ်ကဵုဝါရ။ ဂလာန်တၟေၚ်ညးဟီုကၠုၚ်လဝ် ပြာတတ်မံၚ် မွဲသာ်ဝွံ ၚုဟ်မးသၟာပၠန်ဂတးတအ်ဂှ် “တန်တဴမံၚ် ပ္ဍဲၜိုတ်လဵုဒုၚ်ဂိသွက်ပၠန်ဂတး ၜိုတ်လဵုသၠးဂုဏ်ဖဵုဇကု ၜိုတ်လဵုဒတူလိုၚ်ဗိုန်ခိုၚ်တအ်ဂှ်ရ”  ဗဂလာန်ညးဟီုကၠုၚ်လဝ်ဂှ်ဟေၚ် ညးမၚ်မွဲဒုၚ်ကေတ်တုဲ ကၠောန်သ္ပကၠုၚ်မံၚ်ရ၊ သဘာဝဗဳဇညးဂှ် စိုတ်ခိုဟ်၊ စရိုတ်ခိုဟ် မံၚ်ၜိုဟ်ဟ်လေပ်တုဲ ပ္ဍဲပရေၚ်ဂဳတ သုခုမလေဝ် ဝါသနာထတ်ရ။

ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၁၃) မံက်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ယဲကေန်သာ ဂၠံၚ်ထိုၚ်စၞတုဲ အာလွဳလဝ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲ ဍုၚ်က္ၜၚ်ကံက်ရ၊ ၜိုန်ဂှ်လေဝ်ဟွံဗၠးတုဲ ပ္ဍဲဂိတုဂျောန် စၟတ်တ္ၚဲ (၁၅) အခိၚ်ဗ္တံ(၈) နာဍဳ (၂၃) မိနေတ် (အခိၚ် ဍုၚ်သေံ) ဂှ် ပူဇဴဏာလမျီုသွက်ဍုၚ်ရာမည ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲ ဍုၚ်သၚ်ခလၜူရဳ(ဝၚ်က) ရ။

ပ္ဍဲအယုက် (၆၇) အခါညးစုတိ ကလိလောန်စဴအာဂှ် ကဝံၚ်ညး မိတၞာၚ်ဗၠဲ ကောန်ဝုတ်ညး မိအံၚ်ရေၚ်၊ မိအံၚ်ပိုန်၊ မိနန်ရတ်၊ မိစမ္ပာရတ် ကေုာံ ကောန်ဗၠာဲ မာံပိုၚ်ရတ်တအ် သှ်ေတဴဒၟံၚ်ရ။

နိဿဲ

• တၞးလိက်Pamphlet

ကူနၚ်နူ : themontechnique.blogspot.com

နာဲထဝ်မန်

ဥက္ကဌ-ဗော်ဍုင်မန်တၟိ(ဇူ)

နာဲထဝ်မန်ဝွံ ကတဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၄၆)၊ ဂိတုဝှ် (၅)စွေက် (၁၅၊၁၀၊၁၉၄၆) တ္ၚဲအၚာ၊ ပ္ဍဲမိမနာဲဒိုၚ်သုၚ်+ မိၚိုဲကျဳ၊ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် ကွာန်ဖိုၚ်ကၠ (ဗဒါဲကွာန်လှာ) မဒှ် ဒၞါဲမိမစှ်ေကၠောန်ကၠအ်ရ။ ဒှ်ကောန်လၟေၚ်လၟိဟ်ၜါ၊ ယၟုဍောတ်တ်ဂှ် မာံအထာ၊ အခါမံၚ်ဘာဂှ် ဒှ်မာံယှိုဲထာတုဲ၊ ကာလတိတ်ကေလာန်ပၠန်ဂတးဂှ် ပြံၚ်လှာဲကေတ်ယၟု (နာဲထဝ်မန်)ရ၊ နူမွဲအခါတေံ မိဒးထောံအာတုဲ၊ မံၚ်ကရောံအပါနော် ကေုာံ ဣနာဲ(ၝအပါ)  ပ္ဍဲကွာန်ကၟာဝက်၊ အရာပ်ထံၚ်ဘုတ် -ရ၊ မံၚ်ဘာတန်မူလ ပ္ဍဲကွာန်သေံတုဲ၊ တန်လ္ဒောဝ်ကဵုတန်သၠုၚ်ဂှ် မံၚ်ပ္ဍဲဘာတန်သၠုၚ်လ ဒေါဝ်ကွာန်ကၟာဝက်ရ၊ စှ်တန်ဂှ် ဒးမံၚ်ဘာပ္ဍဲဘာတန်သၠုၚ် လၟိဟ်(၁) ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ရ။

အဃောကါလ (၇/၈) တန်ဂှ်၊ စစုက်ကဵုနာဲဝေန်ယဝ် (ကွးဘာတက္ကသဵု) တအ်၊ ညးတအ်တံၚ်ဂြဲစန်ဒက်တုဲ၊ ပါလုပ်ချဳဓရာၚ် ပ္ဍဲဂကောံညးဆာန်ဂကူပ္ဍဲကွာန်ရ၊ ဗီုကဵုဂကောံပလိုတ်ပၟတ် နကဵုစေတနာ၊ မဍိုက်ပ် နနာဲယှိုဲဗာန်ဂှ် ပါလုပ်နတဲတုဲ၊ သီုဘိုၚ်ချဳဓရာၚ် ပရေၚ်စန်ဒက် ပ။ဲအရာပ်/ကွာန်ကၟာဝက်ရ၊ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၆၅ ဂိတုဨပြဳ (၂၅)ဂှ်၊ အံၚ်စှ်တန်တုဲ ကရောမ်ညးမဆာန်ဂကူဂမၠိုၚ်၊ တိတ်ကၠုၚ်တိပၠန်ဂတး ပါလုပ်ပ္ဍဲဗော်ဍုၚ်မန်တၟိရ။

ပ္ဍဲဒပ်ပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ် ဂၠေၚ်တာလျိုၚ်ၜိုတ်တြဴဂိတုတုဲ၊ စိုပ်အာရုၚ်ဗဟဵု (ဗဒိုပ်ကြုၚ်က္ၜဳ) ရ၊ ပ္ဍဲ (၁၉၆၇) သၞာံဂှ် ပါအာဂကောံရဲဗော်ၜါတၠ မဗ္တောန်ကွတ်စက် ဇ/ဟ ပ္ဍဲဒပ်ကရေၚ်တုဲအာကီုရ၊ ဆဂး ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၆၈) ဒးယိုက်ဂၠေၚ်တာလျိုၚ်ဥက္ကဌပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် သၟဝ်ကျာတုဲ၊ ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၇၀) ဂှ် ပြံၚ်လှာဲလပါ်ဒပ်၊ ဒှ်သ္ကိုပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒပ်ဒေသရေဝ်သၟဝ်ကျာရ၊ ပ္ဍဲ (၁၉၇၀) သၞာံ ဒှ်ညးလျိုၚ်ဗဒိုပ် ဗဒိုပ်မုက်ဥုမွဲမွဲတဲတုဲ၊ နူဂှ် ဆက်ဒှီအ္စာဘာပၞာန်၊ ပ္ဍဲဘာသဇိုၚ်ကွတ်ပၞာန်လၟေၚ်လၟိဟ် (၂) ကဵု (၃) ပ္ဍဲဗဒိုပ်သာယေန်ကီုရ။

ပ္ဍဲသၞာံ (၁၈၇၁) အခိၚ်ဒက်ဒပ် (ဒ-ဗ-က-မ) ဂှ်၊ ဒှ်ညးတာလျိုၚ်ဒုသ္ကိုပ်ဒပ်ပါ်၊ ပ္ဍဲတံဒပ်ဗညာလ္ဂန်အိန်ရ၊ နူသ္ဘၚ်သဳကၠဳ ဍိုက်ပ်ဗဟဵု၊ အလန်ပထမ ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၇၁) ဂှ်၊ ရုဲစှ်ဒှ်တိုန်ကမ္မတဳအရန် သီုကဵုညးပါလုပ်ဂကောံ ကမ္မတဳပၞာန်ဗဟဵုမွဲတၠရ၊ ညးလျိုၚ်သ္ကိုပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် တမ်ဒပ်ဗညာဓရာံလေဝ် ဒှ်မွဲတဲကီုရ၊ တုဲဒှ်သ္ကိုပ်တမ်ဒပ်လၟိဟ်(၉) ကီုရ၊ ပ္ဍဲ (၁၉၇၃) ဂှ် ဒှ်ကမ္မတဳဗဟဵု ကေုာံ ကမ္မတဳပၞာန်ဗဟဵုရ၊ ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၇၅) သဘၚ်သဳကၠဳဍိုက်ပ်ဗဟဵု တတိယဂှ်၊ ဒှ်ညးအုပ်ကာပၞာန် ကေုာံဗဟဵုရ။ ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၇၈) ဂှ် သီုဒှ်သ္ကိုပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် တံဒပ်ဒမၠုက် ဂေတ်ၚ်ခရိုၚ်မတ်မလီုကီုတုဲ၊ စဵုကဵုသၞာံ (၂၀၀၃) ဂှ် ဒှ်ကမ္မတဳရေၚ်တၠုၚ်ကေၚ်ကာဗဟဵု ကေုာံ ညးအုပ်ကာပၞာန်/ညးဂအုပ်က္ဍိုက်ပ်ပၞာန်ရ။

အကြာသၞာံ (၁၉၈၁-၁၉၈၇)၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဗော်ဒှ်ၜါလွးဂှ်၊ နွံလ္ပာ် (ကျာ်ပိ) အ္စာနလ္လာတအ်တုဲ၊ ဒးတာလျိုၚ် ညးလျိုၚ်ဌာနပရေၚ်စဵုဒၞါဗဟဵု ကေုာံ ကမ္မတဳရေၚ်တၠုၚ်ကေၚ်ကာဗဟဵုမွဲတၠ၊ သီုညးအုပ်ကာ ကမ္မတဳပၞာန်ဗဟဵုရ၊ ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၀၃)ဂှ် ဒှ်ဥက္ကဌဗဟဵု ကေုာံ ဥက္ကဌကမ္မတဳပၞာန်ရ၊ နူသၞာံ (၂၀၀၅) စဵုကဵုတ္ၚဲဏံ၊ ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ် တာလျိုၚ်ဥက္ကဌဗဟဵု (နလၟေၚ် ဥက္ကဌလၟိဟ်-၄) ကေုာံ ဥက္ကဌကမ္မတဳပၞာန်ဗဟဵုရ။

“(ညးဝွံ နူသၞာံ(၁၉၆၉) ဂိတုပသာ်ဂှ် ဒက်အိန်ထံၚ် ကုမိဝုတ် (၁၉၄၈) ဇာတိကွာန် တၟအ်ကၞေၚ်တုဲ ကလိဂွံကောန်ဇာတ်တြဴတၠတုဲ  သှေ်ပိတၠ မိစမ္ပါထဝ်(၁၉၇၃)၊ မာံအလာံ (၁၉၈၁)၊ မာံအံၚ်ဍုၚ်(၁၉၈၈)ရ။

ဥက္ကဌဇၞော် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ  နာဲထဝ်မန်ဝွံ ပ္ဍဲသ္ဘၚ်သဳကၠဳဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ အလန်ဒသမ မကၠောန်ဗဒှ် အပ္ဍဲဗဟဵု စနူ ဒဳဇြေန်ဗာ ၂၅ ၂၀၁၉၊ စဵုကဵု ဂျာန္နာဝါရဳ ၈ ၂၀၂၀၊ ဂှ် ဟိုတ်ပရေၚ်ထတ်ယုက်ဟွံခိုဟ်တုဲ ဟွံဆက်ဒုၚ်ရုဲမာဲရ၊ ဥက္ကဌဇၞော် နာဲထဝ်မန်ဝွံ ၜိုန်ရဟွံဆက်ဒုၚ်ရုဲမာဲကီုလေဝ် ဟိုတ်နူဂိုတ်ဂ္စာန် သၠးကၠုၚ်ဘဝသွက်ဂကူ သၞာံဗွဲမလအ်လတုဲ ညးဂမၠိုၚ်ယိုက်ဂုဏ် သ္ပစၟတ်သမ္တီ  နဒဒှ်ဥက္ကဌဇၞော် မၞုံဂုဏ်တၟေၚ်မွဲတၠလၟိုန်ရ။ ဒၞဲါညးဂှ် နူကဵု တာလျိုၚ် ဒုဥက္ကဌ နာဲဟံသာဂှ် ဆက်ယိုက်ဂၠေၚ် ကေတ်အာတာလျိုၚ်ရ။

 နိဿဲ

• အတ္ထုပတ္တိ နာဲထဝ်မန်ဝွံ၊ တၠဂုဏ်အ္စာအဇ္ဇ ပကောံလဝ်ကဵုရောၚ်၊

ကူနၚ်နူ : themontechnique.blogspot.com

နာဲတေန်အံင်

ဥက္ကဌ-ဗော်ညဳသၟဟ်

အတ္ထုပတ္တိ နာဲတေန်အံင် (နာဲတၠနန်)ဝွံအာတ်လဝ်နွံရ၊ တ္ၚဲရကလိဂွံမ္ဂး ထပ်သ္ပပတိုန်အာပ်ဒုက်ပၠန်ရောင်၊ ကုညးမချူပကောံလဝ်နွံတံ ရီုဗင်ပလံင်ဗစိုပ်ကဵုမာန်မ္ဂး တင်ဂုဏ်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရအဴ။

နာဲတေန်အံင် (နာဲတၠနန်)ဝွံ စၟတ်တ္ၚဲ ၁၀-၁၀-၂၁ ဗတမ် ၉:၅၅ နာဍဳ စုတိအာ ပဍဲသ္ၚိ ကွာန် ပ္ၚရ။

Video clip နာဲဗညာအံင် သ္ပသၟာန်သွဟ်လဝ် နာဲတၠနန် စပ်ကဵုပရေင်ကောန်ဂကူ scan code ပံက်ဗဵုကေတ်ဗွဲသၟဝ်ဏံမာန်ရောင်၊၊

ကူနၚ်နူ : themontechnique.blogspot.com

နာဲဇၞူမန်

ဒု-ဥက္ကဌ-ဗော်ညဳသၟဟ်

ယၟု – နာဲဇၞူမန် (ကော်)နာဲၚိုဲတိၚ်

ဇာတိ – ကွာန်ထုၚ်အိုၚ် ၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဘာအၚ်၊ တွဵုရးကရေၚ်

မိမ – နာဲပိုက် + မိသေၚ်အုံ

ဇာတာ –  ၁၂၉၇ ၊ ဂိတုမာ် (၄) စွေက်

ကဆံၚ်ပညာ    – ဘဳအေ၊ ဒေပ်အဳဒဳ၊

ဘဳအေ(ဆက်ဆောံဂၠးတိ -IR၊ သိပ္ပံပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်-PS၊ ဝၚ်ဍုၚ်ပလိုတ်- WH၊ အၚ်္ဂလိက်-E)ဒေပ်ဘဳဒဳ(သ္ပတၟေၚ်နဲဗ္တောန်

-ဘာသာဝၚ်၊ ဘာသာအၚ်္ဂလိက်)

(၂) ဘဝ ကတ်ဗ္တောန်ပ္ဍဲလကျာ်ကေုာံဘာပညာသ္ဇိုၚ်

•  ၁၉၅၃- ကလေၚ်လိက်+သွဟ်လိက်ပရိယတ် (တန်ဇၞော်)ဗော်သွးမန်အလုံရာမည၊ဇၞးလာဘ်ပထမ၊ ဂွံတိတ်တရဴဍုၚ်မ္ၚး၊ (တန်ဇၞော်) အလဵုအသဵု (နကဵုဘာသာမန်)


•  ၁၉၅၄ – ၅၆  -ပညာသ္ဇိုၚ် -တန်လ္ဒေါဝ် (ကေၚ်ကာ -ဂကောံကွးဘာမန်၊ကဆံၚ်ပညာသ္ဇိုၚ်၊ ဘာကွာန် ထုၚ်အိုၚ်)

(၃) ကမၠောန်ဂကူဘဝကွးဘာတက္ကသိုလ်

• ၁၉၅၈- ၅၉ –   ဒုဥက္ကဌ၊ ဥပစာကဝ်လိက်/ မတ်မလီု၊ ဂကောံကွးဘာမန်၊တက္ကသိုလ်ဂမၠိုၚ်။


• ၁၉၅၉ -၆၀ –   ဥက္ကဌ၊ တက္ကသိုလ်မတနမလီု၊ ဂကောံကွးဘာမန်၊တက္ကသိုလ်ဂမၠိုၚ်။


•  ၁၉၆၀ -၆၁  –  ဒုဥက္ကဌ၊ တက္ကသိုလ်လ္ဂုၚ်၊ ဂကောံကွးဘာန်၊တက္ကသိုလ်ဂမၠိုၚ်။


•  ၁၉၆၂ – ၆၄  – ညးအုပ်နာနာ၊ တက္ကသိုလ်လ္ဂုၚ်၊ ဂကောံကွးဘာန်၊တက္ကသိုလ်ဂမၠိုၚ်။ စၞးကွးဘာမန်၊ တက္ကသိုလ်ဂမၠိုၚ်  – နဒဒှ်ကေၚ်ကာ၊ ‘ဂကောံကွးဘာကောန်ဍုၚ်အရၚ်၊      တက္ကသိုလ်ဂမၠိုၚ်’

(၄) ဘဝကၠောန်ကမၠောန်  -ဌာနပရေၚ်ပညာအလဵုအသဵု

• ၁၉၆၀ – ၆၁    – ဂအုပ်ဘာတန်လ္ဒေါဝ်၊ ကွာန်ကအ်ဗိန်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ကအ်ကြိက်၊ တွဵုရးကရေၚ်၊၊


• ၁၉၆၄  -၆၈   – ဂအုပ်ဘာတန်လ္ဒေါဝ်၊ ကွာန်ထဳလုၚ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်လိုၚ်ဗၠဲ၊ တွဵုရးကရေၚ်။


• ၁၉၆၈  -၇၈   – ဂအုပ်ဘာတန်လ္ဒေါဝ်၊ ကွာန်သာံလှေဝ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဘာအၚ်၊ တွဵုရးကရေၚ်၊၊


•  ၁၉၇၈  – ၈၄  – ဂအုပ်ဘာတန်သၠုၚ်၊ ဍုၚ်ကအ်ကြိက်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ကအ်ကြိက် (ကေုာံ)တာလျိုၚ် သကိုပ်ပညာ၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ကအ်ကြိက်၊ တွဵုရးကရေၚ်၊၊


• ၁၉၈၄  – ၈၇   – သ္ကိုပ်ပညာ၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်သဓီု၊ တွဵုရးမန်၊၊


• ၁၉၈၇  -၉၁    – သ္ကိုပ်ပညာ၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်မတ်မလီု၊ တွဵုရးမန်။


• ၁၉၉၁  – ၉၃   – သကိုပ်ပညာတွဵုရး၊ တွဵုရးမန်။


• ၁၉၉၃  – ၉၅  – သ္ကိုပ်ပညာရးဒေသ (စၟဳစၟတ်) ရးဒေသဗဂဵု။


• ၁၉၉၅  – ၉၈  – သ္ကိုပ်ပညာတွဵုရး (အုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲ) တွဵုရးကချေၚ်။


• ၁၉၉၈  – ၂၀၀၀  -ညးစၞောန် (ဖန်ဖက်) ပညာသ္ဇိုၚ် ဍုၚ်ဗၟာသ္ကုတ်လ္တူ၊၊

✍︎ ✍︎ ✍︎ ✍︎ ✍︎ ✍︎ ✍︎

(၅) ကမၠောန်ဂကူ  – ကာလဘဝယိုက်ဂၠေၚ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ပညာ (အလဵုအသဳ)

• ၁၉၆၄ -၉၄  – ကမၠောန်သၟဝ်တိ


• ၁၉၇၄ -၈၅  – ချူကဗျမန်၊ ဒွက်မန် – ဗွဲတၟေၚ် သွက်ဂကောံဂိတဟံသာ(လ္တူစၚ်) သွက်ဂကောံအာဲကၟာဲယေန်သၞာၚ်မန်၊ သွက်ပူဂဵု စဵုကဵုလၟုဟ်၊


• ၁၉၈၇  -၉၁ – ဥက္ကဌ – လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်၊ပွိုၚ်ဍုၚ်မတ်မလီု၊ ကေုာံ ပရေၚ်လညာတ်လ္တူလိက်ပတ်  ပ္ဍဲဒေသမန်လ္ၚဵု။

✍︎ ✍︎ ✍︎ ✍︎ ✍︎ ✍︎ ✍︎

(၆) ကမၠောန်ဂကူ၊ ဘဝဒိုအ်ဇူ – နူဌာနပရေၚ်ပညာတုဲ

•  ၂၀၀၂  – စဵုကဵုလၟုဟ်  -ဂအုပ်ဘာ  -လွဳမာန်ပညာ ဗ္တောန်အရေဝ်/လိက်မန် (ကေုာံ)အရေဝ်လိက်အၚ်္ဂလိက်၊


• ၂၀၀၂  – ၂၀၀၉  – နူပရေၚ်ပညာ၊ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ နဒဒှ်မၞိဟ်စၞးမွဲတၠ၊ အာစိုပ်ကောံဓရီုဂကောံ(NHER)မၞုံပ္ဍဲ ပယျဵုသေံ

သီိကၠဳဒက်ပတန်ဇုတ်ဃရံၚ်ကဆံၚ် ပညာသ္ဇိုၚ်သွက်ကၟိန်ဍုၚ်၊ ဗွဲတၟေၚ်ပညာ သ္ဇိုၚ်သွက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် (ဗၟာဟွံသေၚ်)တအ်။

နဒဒှ်အ္စာတန်ဗ္တောန်မွဲတၠ ဖျေံဗ္တောန်ကဵုနဲဗ္တောန်ကွတ်ဘာသာနာနာ ကုညမဒှ်အ္စာ၊ အ္စာသၟတ်ဗြဴပ္ဍဲဘာဒတန်ဇရေၚ်ညးတၠဒဒိုက်ဂြိပ်ဒဴပၞာန်တအ်၊ လဆောဝ်ပ္ဍဲဇၚ်မာဲ လဆောဝ်ပ္ဍဲမာဲချံက်၊ လဇောဝ်ပၠန်  စဴစိုပ် ဗဒိုပ်ညဳသာ ဗော်ဍုၚ်ဍုၚ်မန်တၟိ ဖျေံဗ္တောန်ကဵုနဲဗ္တောန် ကုအ္စာ အ္စာသၟတ်ဗြဴမန်တအ်၊ လဆောဝ်ပၠန် အစိုပ် ဘာတန်သၠုၚ် ကောန်ဂကူမန် ကွာန်အၚ်ဒၚ် ဖျေံဗ္တောန်ကဵုနဲဗ္တောန် (C.C.A ) သ္ပဗဟဵုဆိုက်ဗဒက်ကု ကွး/ကောန်ၚာ်တုဲ ဗ္တောန်၊

(စၟတ်) ဗိုၚ်ကရိုၚ်  -ကဵုကသပ်ကုဌာနပရေၚ်ပညာဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ။

• ၂၀၁၀  – ၂၀၁၃ ဥက္ကဌ  – ဗော်ဒဳမဝ်ကရေသဳအလုံရးမန်၊


•  ၂၀၁၃  – ၂၀၁၈ ဒုဥက္ကဌ  -၂ ဗော်ကောန်ဂကူမန်


• ၂၀၁၈  –   စဵုကဵုလၟုဟ် ဒုဥက္ကဌ  -၂ ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ။

နာဲဇၞူမန်

ညးစၞောန် ၊ဖန်ဖက်

ပညာသ္ဇိုၚ် (ဒိုအ်ဇူ)

ကူနၚ်နူ : themontechnique.blogspot.com

နာဲဟံသာ

ဥက္ကဌ-ဗော်ဍုင်မန်တၟိ (ပစ္စုပ္ပန်)

နာဲဟံသာဝွံ ဒှ်ရဲကွာန်(ဍုၚ်)ဇိုၚ်ကျာ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ် ခရိုၚ်သဓီု တွဵုရးဍုၚ်မန်ရ၊ မိမတံဂှ် နာဲဗမ်-မိဇဳ မဒှ်တုဲ ကတဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၀၉-ဂိတုမာ်၊ သၞာံခရေတ် 1948 ဂိတုဂျာန်နာဝါရဳရ။ ပ္ဍဲကောဒေံနွံမံၚ်(၆) တၠဂှ် ဒှ်ကောန်လၟေၚ်ပန်ရ။ ဂွံအယုက်(၇) သၞာံ စမံၚ်ဘာ တန်မူလတုဲ ဆက်တိုန်ဘာတန်လဒေါဝ် ပ္ဍဲကွာန်ဍုၚ်ကျာ်ဂှ်ရ၊၊ အံၚ်(၇)တန်တုဲဂှ် အာတိုန်ဘာတန်သၠုၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ပံၚ်ရ၊ ဘဝကောန်ၚာ်ဂွံ(၇)ဂှ် အပါပြဟ်လလုဲအာတုဲ ဂွံၜိုတ်(၁၀) သၞာံဂှ် မိပြဟ်လလုဲအာပၠန်ရ၊ ကောဒေံဂမၠိုၚ်ဒးပရး မံၚ်ကၠုၚ်ကရောံ ဣစဳ အမူ၊ မိဇၞော် အပါဇၞော် တအ်ရ။ အခိၚ်ဍောတ်တ်တေံ ဟိုတ်နူညာဏ်သကေက်သကာၜိုတ်ဒးရးတုဲ မသဂမၠိုၚ် မသဂမၠိုၚ်ဘိုၚ်ထံက်ပၚ်ကဵုဟေၚ် ဂွံဆက်တိုန်ဘာ မာန်ကၠုၚ်ရ၊ သၞာံခရေတ် 1966- ဂှ် သှ်လိက်(၁၀) တန် ကျအာတုဲ အတိုန်ဘာပရေၚ်တဵုလွဳ ပ္ဍဲဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ပွိၚ်(၁၀)ဂိတုရ၊ အခိၚ်တ္ၚဲ တိုန်ဘာတဵုလွဳတုဲ အခဳၚ်ဗ္တံဂှ် တိုန်ဘာ(၁၀)တန် ပ္ဍဲဘာတန်သၠုၚ် ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ရ၊ ပ္ဍဲသၞာံ 1967- ဂှ်သှ်လိက် ပရေၚ်တဵုလွဳ ကေုာံ လိက်(၁၀)တန်တအ် အံၚ်အာသီုၜါသာ်ရ။ လုပ်ယိုက်ဂၠေၚ်ကမၠောန်ကေၚ်ကာသၟိၚ် ပ္ဍဲဌာနတဵုလွဳဒေသတ္ကအ်ဒှ်တၟိ ခရိုၚ်ဖျာပုၚ်ပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်လာ်တေံရ၊ စိုပ်ဒေသတေံဂှ် ညာတ်ဒးဒေတိဍာ်မန်ပိုဲတြေံ ယၟုဍုၚ် ယၟုကွာန်ဗွဲမဂၠိုၚ် ဒှ်မံၚ် ယၟုမန်ကၠာလေဝ် ဂကူမန်ဟွံမွဲ ဒှ်အာဂကူဗၟာအိုတ်တုဲ စိုတ်ဟွံမိပ် ဒှ်ကၠုၚ်ဂဝိၚ်ကုဂကူမန်ပိုဲရ၊ ဂကူမန်ပိုဲဂှ် ကၠာတေံ တန်တဴပိုၚ်ပြဳကၠုၚ် ရးဖာသီ၊ ရဟံသံဝတဳ ကေုာံ ရးမုတ္တမကၠာလေဝ် အခါလၟုဟ်ဂကူမန်ပိုယ်သှ်ေမံၚ်ဆပ္ဍဲရးမုတ္တမ မွဲဟေၚ်တုဲ ပိုယ်ဟွံကၠောန်ပ ရေၚ်ဂကူမ္ဂး ခြာဟွံလအ်ဂကူပိုယ်ကၠေံကၠက်အာမာန်ရောၚ်သာ်ဝွံချပ်စပ်အာရ၊ သွက်ပုၚ်မွဲဗုၚ်  ဒုၚ်သ္ပမံၚ် ဍိက်ပၠက် ညးကလက်ဇကုမ္ဂး  ညးဇၞော်သၠုၚ်တုဲ ဂကူပိုယ်ဒးဒုၚ်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ဂၠိုၚ်ရောၚ်ညာတ်ကၠုၚ်ရ၊ဟိုတ်ဂှ်တုဲ သွက်ဂွံ ဆဆက်ယိုက်ဂၠေၚ်ကမၠောန်ကေၚ်ကာသၟိၚ်ဂှ် စိုတ်အိုတ်ကၠုၚ်ရ၊ နူတံတေံလေဝ်စိုတ်ဓါတ်ဆာန်ဂကူနွံကၠုၚ်ကီုရတုဲ ပ္ဍဲသၞာံ 1968-ဂိတုမာတ်ချ် (March) သက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၂၉-ဂိတု ဖဝ်ရဂိုန်ဂှ် တိတ်အာကၠောန်ပၠန်ဂတး ပရေၚ်ဂကူ ကရောံဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ နနဲဂၠံၚ်တရဴရပ်လွဟ်ရ၊ ဆဵုဂဗပရေၚ်ကြေပ်ဂြတ်ဝါတ်ဂါတ်နာနာသာ်ကီုလေဝ် ဟွံဆုတ်ကလေၚ် ဆက်ကေလာန်ကၠုၚ်မံၚ်ဒဵုကဵုအခိၚ်တ္ၚဲဏံ ဂွံ (၅၀)သၞာံြပၚ်ကၠုၚ်ရ။

စိုပ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ အခိၚ်ပြဟ်ဟ်တေံဂှ်မံၚ်ပ္ဍဲဌာန်ဂအုပ်ဗဟဵုတုဲ ဗတောန်ကၠုၚ်ကမၠောန်ရုၚ် ကေုာံကွတ်ဂဥုဲတအ်ရ၊ ပ္ဍဲသၞာံ 1971-ဂှ်ဒှ်ကၠုၚ်ကမ္မတဳဗဟဵုတုဲ ဒးကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ်ဗလးရမျှာၚ်နဘာသာမန် ပ္ဍဲဒပ်ပံၚ်ကောံ (တ.ည.လ) ရ၊ 1973 ဂှ်ဒှ် ဥက္ကဌပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်တုဲ ခြာဟွံလအ်ဒှ်ပေါဲဗတိုက်ကုသၞ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ် အကြာကွာန်ဒဵုထောၚ်ကဵု ကွာန်လိုၚ်ကၞုဲဂှ် ဒးအာဘဲဒဏ်ဂိဂိပ္ဍဲဒဳပ္ဍဲတဲဒးတိုန်ဝဳပ္ဍဲစးပၞာန်တေံရ၊ 1975-ဂှ်ဒှ်ကၠုၚ် ဖက်ဆောညးအုပ်ကာခရိုၚ်တုဲ 1978-ဂှ်ဒှ်ကၠုၚ်ညးအုပ်ကာခရိုၚ်ရ၊ အခိၚ်တေံ ခရိုၚ်မတ်မလီုမွဲဟေၚ် ဗော်ပံက်လဝ်မာန်ရ၊ 1986-ဂှ်ဒှ်ကၠုၚ်ကေၚ်ကာဗဟဵုတုဲ 1989-ဂှ်ဒှ်ကၠုၚ်ဖက်ဆောညးဗဟဵုရ၊ 2003-ဂှ် ညးဂမၠိုၚ်ရုဲစှ် ဒှ်ကၠုၚ်ညးအုပ်ကာနာနာ ဗဟဵုတုဲ 2013-ကြပ်အိုတ်ဂှ်ဒှ်ကၠုၚ် ဒု-ဥက္ကဌဗဟဵုရ။

ပ္ဍဲဒပ်ပံၚ်ကောံတအ်ဂှ် စပတံနူသၞာံ 1982- ဒဵုကဵု 1987 ဒးကၠုၚ်တာလျိုၚ် ညးအုပ်ကာနာနာပ္ဍဲဒပ်ပံၚ်ကောံ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဂကူ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် (မ.ဒ.တ) (N.D.F) ရ၊ စနူသၞာံ 1988  ကြပ်အိုတ် ဒဵုသၞာံ 1989 အိုတ်ဂှ်

ဒးကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲပံၚ်ကောံ ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် ကေုာံ ဂကောံဒဳမဝ်ကရေဇြဳ တအ်ပံက်လဝ်ဒပ်ပံၚ်ကောံ (မ.ဒ.မ.ခ) (D.A.B) ရ၊ စနူသၞာံ ၁၉၉၃- ဒဵု ၁၉၉၅-ကြပ်အိုတ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ညးအုပ်ကာ နာနာ ပ္ဍဲဒပ်ပံၚ်ကောံ  (မ.ဒ.မ.ခ) (D.A.B) ရ၊ ပ္ဍဲသၞာံ 2011-မံက်အခါဒက်ဒပ်ပံၚ်ကောံ ကံၚ်ဇြဳဖေတ်ဒရာ ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် ညဳသာသၟဟ်န် (U.N.F.C)ဂှ် ဒးဒုၚ်ရုဲစှ် နဒဒှ်ညးအုပ်ကာနာနာတုဲ ဒဵု 2014-လဒေါဝ်သၞာံ ကေတ်ကလုၚ်တာလျိုၚ်ရ၊ ပ္ဍဲသဘၚ်သဳကၠဳသၞာံ 2014 ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ် ဒု-ဥက္ကဌ တုဲ ပ္ဍဲသဘၚ်သကၠဳသၞာံ 2017 လဒေါဝ်သၞာံဂှ် ဒှ်ကၠုၚ် ဥက္ကဌ ဒပ်ပဍၚ်ကောံ (U.N.F.C) ရ၊ စပ်ကဵုဒက်ပတန်ဓဝ်ၜိုဟ်လလံ ညံၚ်ဂွံသောၚ် ပြဿနာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လ္တူခုၚ်မာန် ပံက်ကလုၚ်ဂကောံပ္ညဳပ္ညပ် သွက်ဂွံဒေါံပန်ပှော်အလုံဍုၚ် (N.C.C.T) ဂှ်ဒးကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ်ညးက္ဍိုက်ပ်ရ။ ဆဵုဂဗသဳကၠဳဂၠိုၚ်ကဵုဝါကြပ်ပေၚ်ၜါသၞာံကီုလေဝ် ပညဳပညပ်ဟွံပြေပြံၚ်တုဲ  အခါထပက်စၟတ်တဲ ဒေါံပန်ပှော်အလုံဍုၚ်(NCA) အပ္ဍဲသၞာံ 2015-ဂှ် နကဵုဒပ်ပံၚ်ကောံ (?UNFC) ဟဝံစှ်ေစိုတ်တုဲ ဟွံပါလုပ်ကၠုၚ်ရ၊၊

စပ်ကဵုပရေၚ်သ္ၚိဌာန်မ္ဂး 1973- မံက်ဂှ်စှ်ေဒၞာဲကု မိညိၚ် ရဲကွာန်လှာၜိုပ် ပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ်တုဲ ဂွံကောန်(၆)၊ ကောန်တြုံ (၃) ကောန်ဗြဴ (၃)ရ၊ ကောန်ဗြဴလဒေါဝ်ဂှ် ဂွံအယုက်(၂)သၞာံပြၚ်ဒးထောံအာတုဲသှ်ေမံၚ်ကောန်(၅)ရ၊ ဝါသနာချူလိက်နွံတုဲ နကဵုဘာသာမန် ဘာသာဗၟာတက်ပတိတ်လဝ်လိက်အုပ် ၃/၄ အုပ်ကီုရ။ လပါ်ကွိၚ်ကွိုက်အနုသုခုမလေဝ်ဝါသနာနွံမံၚ်ကီုတုဲ ကေၚ်ချူလဝ်ဒွက် ၜိုတ်(၁၅)ဒွက်ပြၚ်ၚ်နွံရ။ ချူလဝ်ကဗျနကဵုဘာသာမန်ဘာသာဗၟာတအ်ဂှ်ပံၚ်ပကောံ တက်ပတိတ်လဝ်နွံမွဲအုပ်တုဲ အပ္ဍဲကဗျ နွံပ္ဍဲလိက်အုပ် ဘာသာမန်တအ်ဂှ် ညးလ္ၚဵုကၠောန်သ္ပလဝ်ဒွက် နွံၜိုတ်(၅)ဒွက်ရ၊ ဂလာန်ဒုၚ်ကေတ်လဝ်ပ္ဍဲစိုတ်ဝွံ ကမၠောန်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဂကူဇကုဂှ် သ္ပလဝ်အဓိကတုဲ ပရေၚ်ထတ်ယုက်ခိုဟ်မံၚ်ဏီမ္ဂး ဆက်ကၠောန်အာဒဵုစိုပ်တိုၚ်ပ္ကဴရောၚ်။

နာဲဟံသာဝွံ နူကဵုသ္ဘၚ်သဳကၠဳဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ အလန်ဒသမ မကၠောန်ဗဒှ် အပ္ဍဲဗဟဵု စနူစၟတ်တ္ၚဲ ဒဳဇြေန်ဗာ ၂၅၊ ၂၀၁၉ စဵုကဵုစိုပ် ဂျာန္နာဝါရဳ ၈၊ ၂၀၂၀ဂှ် ဂွံဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် နဒဒှ် ဥက္ကဌဇၞော် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိရ၊

တၠဂုဏ်အ္စာအဇ္ဇ ကေတ်လဝ်အဆက်တုဲ

နာဲဆာန်မန်

ကောန်နာဲဟံသာချူလဝ်ရ

ကူနၚ်နူ : themontechnique.blogspot.com